از دهه 1980 که بررسی های اجتماعی با نظریه پردازی فوکو به بازسازی نظریه های دارای فرضیات مسلم مرتبط با "بدن" کمک کرد، نسبت بین بدن و قدرت، ارتباط بین کنش و معنا را برجسته کرد. ورزش مناسب ترین موضوع برای جامعه شناسی بدن شناخته و به عنوان شرط اساسی ورزش مطرح شد. این ایده که «ورزش» تأثیر سودمندی بر سلامت دارد، امروزه مقبول واقع شده است و دیگر چون گذشته محل مناقشه نیست. اما این مقبولیت حاصل مطالعات طولانی مدت در جهت اثبات سودمندی فعالیت بدنی است و به کمک دلایل علمی تحقق یافته است. پزشکی در این میان نقش تعیین کننده ای ایفا کرده است. سرگذشت فعالیت های بدنی بستگی تنگاتنگی با سرگذشت پزشکی دارد. مورخ یا جامعه شناس نمی داند که فعالیت های ورزشی از قرن نوزدهم تاکنون چه نتایجی روی بدن داشته است، اما مشاهده می کند که در بسیاری از بافت های اجتماعی و فرهنگی...

  آنانیا رائو برگردان فاطمه سیارپور «بدن الگویی است که می‌تواند با هر سیستم محدودی مطابقت کند»(داگلاس، 1966: 115). مری داگلاس در کتاب پاکی و خطر، بدن را به عنوان نمادی از جامعه توصیف می‌کند که جامعه قادر است تنوع وسیعی از آنها را در قالب مفاهیمی مانند اندازه بدن، تناسب اندام، سلامت و زیبایی نظم‌ دهد. بدن فیزیکی و شیوه‌ای که دریافت و بدن‌مند می‌شود بر ماهیت فرهنگی دلالت می‌کند که بدن در آن وجود دارد؛ بنابراین بدن یک برساخت فرهنگی است. در این یادداشت من شیوه‌ای را تحلیل می‌کنم که بدن به لحاظ فرهنگی برساخته می‌شود، به ویژه در [مفاهیمی مانند] تصویر بدن، بدن عمومیت یافته، شخصیت بدن‌مند، بدن به مثابه جهان کوچکی از جامعه، بدن به مثابه مکانی برای کنترل و بدن پزشکی. در رسانه‌های عمومی، تصویرهای معینی از بدن‌ نمایش داده می‌شوند که شیوه فهم ما از بدن‌های فیزیکی‌مان را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این تصاویر...

تجربه های یک موزه رضا دبیری نژاد – نگار ساقریچی درآمد: شاید امروزه بسیاری از موضوعات بدیهی به نظر بیایند اما گذشته این موضوعات و چالش هایی که برای بشر داشته اند از مهمترین دغدغه موزه هاست. از این رو موزه ها بر مبنای داده های خود دست به انتخاب مب زنند، انتخابی که هم سبب گردآوری آثار یعنی آثار شاخص تحول ساز می شوند و از بین آثار موجودشان نیز تلاش می کنند در فرصت هایی سیر این تحول ها و روایت های پیشینی آنها را عرضه کنند. تشریح الابدان نام نمایشگاهی بود با موضوعی که قرن‌ها محل بحث و جدل بود چرا که در اغلب ادیان کالبدشناسی امری غیرشرعی محسوب می‌شد و با کسانی که اقدام به کالبدشکافی می‌کردند به شدت برخورد می‌شد. کتابخانه و موزه ملی ملک اما به این ممنوعه از منظر یکی از نسخه‌های خطی موجود در گنجینه خود در قالب نمایشگاهی با عنوان سراچه...

با توجه به رشد و حضور پررنگ رسانه ­ها و تصاویر در زندگی روزمره­ ی افراد، گروهی از جامعه ­شناسان از امپراتوری رسانه­ ها سخن می­گویند. صفحه­ های نمایش بزرگ و کوچکی که در تمام مکان ­ها با افراد همراه­ اند، رمان 1984 جورج اورول را تداعی می­ کنند. تلویزیون ­ها همچنان حضوری پررنگ در زندگی بسیاری از افراد و خانواده ­ها دارند. بسیاری از زنان خانه­ دار روزشان را با روشن کردن تلویزیون شروع می­ کنند و بسیاری از کودکان تا آخرین ساعات بیداری صداها و تصاویر سرگرم­ کننده­ ی رسانه ­ها را دنبال می­ کنند. علاوه بر این، چشم ­ها و دست­ ها روی صفحه­ ی موبایل­ ها در حرکت هستند و زیستن بدون رسانه ­های جدید برای بسیاری از افراد غیرقابل ­تحمل شده است. با گسترش رسانه ­های جدید و امکاناتی که این رسانه­ ها در اختیار کنشگران اجتماعی و کاربران مجازی گذاشته­ اند، تحول بزرگی در...

پیر بوردیو برگردان ناصر فکوهی   و سپس مسئله زمینه مطرح می‌شود: [مانه باید از خود می‌پرسید]«چه چیزی را باید در زمینه کار بگذارم؟»؛ بهرحال یک زمینه لازم بود. مانه نوعی دکور تئاتر در آنجا می‌گذارد و این چیزی است که مورد توجه قرار گرفته است. البته ما مدل هنر ژاپنی را هم داریم که از چنین زمینه‌هایی در آن استفاده می شود(1). آیا او این مدل را در ذهن خود داشته یا نه؟ شاید در این حد که بگوید: «می‌توانم این کار را بکنم» اما از نقطه نظر ضوابط آکادمیک، این کار نوعی اشتباه فاحش به شمار می‌آمد، حتی اگر نقطه نظر مدل ژاپنی را در نظر می‌گرفتند. اما بهررو این زمینه را باید همچون نوعی پرده مشاهده کرد. به نظر می‌رسد که شخصیت‌ها را به نوعی بُریده باشند، منظورم این است که بُریده و در آنجا چسبانده باشند، آنها مثل یک پس‌زمینه آنجا چسبیده شده‌اند، گویی خواسته باشند...

جاندار انگاری اشیا و پدیده های طبیعی از مضامین رایج در باور های اقوام کهن است.درخت در کهن ترین تصویرش، درخت غول پیکري است که رمز کیهان و آفرینش آن است و زمین را به آسمان می پیوندد. در قرون وسطی، انسان را غالباً به درختی وارونه تشبیه می کردند که سرش با ریشه درخت و تن و اندام هایش با تنه درخت و شاخه هایش قیاس می شد باورهای اسطوره اي پیرامون گیاهان و درختان نیز عموماً بر پایه یکی از وجوه« درخت- زن » و « درخت- مرد»شکل گرفته و بسط یافته است. در کتاب فرهنگ نمادها در این باره می خوانیم که درخت نیز مانند سایر پدیده هاي طبیعی،از نظر جنسیت دو وجهی است: ساقه درخت که به طرف آسمان قد بر افراشته، نماد نیرو و آلت مذکر وتصویر الگوي ازلی پدر است، در حالی که درخت مجوف و درخت برگ دار و انبوه یادآور تصویر الگوي...

  پس از برگزاری دوره نخست «درسگفتارهای نظری» درباره «نژادپرستی و نظریه های سیاه‌بودگی» در زمستان 1396، دومین دوره این درسگفتارها با عنوان «بدن، از یونان باستان تا پسامدرنیسم» در دی و بهمن 1397 در شش جلسه هفتگی دوساعته برگزار می شود، علاقمندانی که در دوره پیشین به صورت منظم مشارکت داشته اند، در اولویت برای ثبت نام قرار دارند. این دوره رایگان بوده و به تعداد معدود دانشجو می‌پذیرد. اطلاعات بیشتر، محتوای دقیق دوره و نحوه ثبت نام ، بزودی به اطلاع دوستان خواهد رسید. اعلام و تغییر در برنامه «درسگفتارهای نظری: بدن از یونان باستان تا پسا مدرنیسم»/ به دلیل وسیع بودن مبحث بدن تعداد جلسات به دوازده جلسه افزایش می یابد که در دو دوره به ترتیب در دی و بهمن1397 و اردیبهشت و خرداد 1398 برگزار خواهد شد. فهرست موقت برنامه جلسات به صورت زیر است.   د وره اول: تبارشناسی اندیشه بدن / دی و...

  تجربه‌ی تراژیک کلان‌شهر مدرن – از یوتوپیا تا دیستوپیا شهر مدرن، تئوریزه و روی زمین، اجرا و تجربه شد. اندیشه‌های سران معماری و شهرسازی مدرن که در پی بازسازی آٰرمانشهر موعود برای بشر بودند، با جدیت تمام در شهرهای مختلف دنیا تبلور کالبدی یافت و مردمان ساکن فضاهایی شدند که به موصوف به صفات نیکو، توصیف می‌شدند.اما به تعبیر زیبای تافوری مرگ آرمان‌گرایی و تولد واقع‌گرایی در فرایند شکل‌گیری ایدئولوژیک «جنبش مدرن»، زمان و رابطه‌ی مشخصی ندارد. به عبارت دقیق‌تر، آرمان‌گرایی واقع‌گرا و واقع‌گرایی آرمان‌گرا، با آغاز چهارمین دهه‌ی قرن نوزدهم، هم‌پوشانی دارد و یکدیگر را کامل می‌کند. افول یوتوپیای سوسیالیستی، تسلیم ایدئولوژی به سیاست، چیزهایی را تحریم کرد که قوانین بهره سبب وقوع‌شان بوده است. ایدئولوژی معماری، هنری و شهری همراه با یوتوپیای فرم به‌مثابه راهی برای بازیابی کلیت انسانی از طریق سنتزی ایدئال و به‌مثابه راهی برای پذیرش بی‌نظمی از طریق نظم، باقی ‌مانده بود. خیلی زود...

طرح مسأله (نقل از مقدمه روش‌شناختی): افراد برای حضور در گره‌های فضایی مختلف خیابان انقلاب، با چه نمایشی از بدن‌شان حاضر می‌شوند؟ در این‌جا تمرکز بر فهم چگونگی و چرایی نمایش‌های متفاوت و مختلف افراد از بدنشان برای حضور در نقاط مختلف خیابان انقلاب است. به نظر می‌رسد هر گره و تخیل مرتبط با آن افراد را به نوع خاصی از نمایش بدن‌شان سوق می‌دهد. همچنان که نمایش این افراد نیز بر شکل‌گیری یا تقویت این تخیل اثر می‌گذارد. در نتیجه، خیابان انقلاب گرانبار از نمایش‌های مختلفی است که با فهم این نمایش‌ها می‌توان به فهم خیابان انقلاب نیز رسید. گر‌ه‌های فضایی مختلف، از آن‌جا که با کارکردهای مختلف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی درگیراند افراد و بدن‌های مختلفی را درون خود می‌پذیرند. برای بررسی چنین مسأله‌ای در خیابان انقلاب، دو پیش‌شرط روش‌شناختی و نظری لازم است. پیش‌شرط روش‌شناختی، از یک‌سو شامل توصیف خیابان انقلاب و گسست‌های فضایی آن برای بررسی...

  روایت 1: «از زمانی که یادم می آید خاله ام در پی این بود که خودش را به وزن ایده آلش برساند، در نتیجه روش های متعددی مانند؛ انواع رژیم های غذایی، عمل جراحی( گرفتن توده های چربی، یا جراحی معده)، ورزش کردن، داروهای لاغری و ... را امتحان کرد. با این وجود نتوانست از شر اضافه وزنی که دچارش شده بود خلاصی پیدا کند. الان، او در سنین نزدیک به کهنسالی بوده و هنوز وزن زیاد گریبان گیرش است. این وضعیت تنها چیزی که عایدش کرده، ناامیدی ست. درنتیجه پیش خود تکرار می کند که دیگر هیچ چیز اهمیتی ندارد و به کار خودش در خوردن روزمره ادامه می دهد. از مادرم پرسیدم که خاله از چه زمانی اینگونه شده؟ او جواب داد از بچگی خوردن را دوست داشته و نمی توانستیم جلوی خوردنش را بگیریم.» او با اینکه سعی می کند خودش را مقصر نشان دهد اما...

با «انسان‌شناسیِ مرگ» همراه شوید انقلابی آرام امّا پیوسته در انسان‌شناسیِ مرگ در طولِ چند دهه‌ی گذشته صورت گرفته است. اگرچه تاثیرِ نظریاتِ روبرت هرتز و آرنولد ون جنپ، و برونیسلاو مالینوفسکی و رادکلیف براوون، کمرنگ ‌شده است اما کارهای آن‌ها همچنان در نقلِ قول‌های رسمی پابرجاست. از بنیانگذارانِ این رشته، یعنی انسان‌شناسی مرگ، کارهای مردم‌نگاریِ درجه یکی بیرون آمده‌اند. موضوعاتِ کلاسیکی همچون، آیین‌های مرگ و میر، احساساتِ ماتم و عزاداری، پیچیدگی‌های مرگ و جهانِ پس از آن مجدداً در حالِ بازاندیشی و بازمفهوم‌پردازی [1] هستند. افزون بر مواردِ ذکر شده، گستره ها‌ی جدیدی از تحقیق [بر روی پژوهشگرانِ این حوزه] گشوده شده است که در آن طرزِ فهمیده‌شدنِ معنای زندگی، مرگ و مردن هم در حال تغییرند. بنیانگذارانِ انسان‌شناسیِ مرگ عمدتاً تحلیل‌های تطبیقی‌شان را بر روی جوامعِ غیردولتی بنا نهادند، و بر همین اساس، حتی زمانی که انسان‌شناسان جوامعِ غربی و پسااستعماری را مطالعه می‌کردند، موجباتِ فراهم‌آمدنِ برنامه‌های پژوهشی‌ای...

میترا فردوسی/ کارشناس ارشد مطالعات فرهنگی همیشه کسانی گمان می‌برده‌اند که قرن21 از همه لحاظ برای انسان، رها‌کننده و پیام‌آور آزادی باشد اما انسان بیش از هر زمان دیگری در این عصر دچار ازخودبیگانگی شده و می‌شود، وحدت وجودی‌اش را از دست داده است و تحث تأثیر تبلیغات و گفتمان بدنی مطلوب، بدنش را هم از دست می‌دهد؛ بدین معنا که بدنش به‌عنوان یک محصول رسانه‌ای‌شده، دیگر از آن خودش نیست بلکه به یک برساخته اجتماعی بدل شده و غالبا خصلت و کارکردی هژمونیک پیدا کرده است. دخالت در زیبایی و ظاهر چهره، تنها یکی از نشانه‌های این خصلت مدیریت بدن در عصر ماست. دانش پزشکی به ما این توانایی را داده که با استفاده از فناوری‌هایی که تاکنون ناشناخته بوده‌اند، بدن‌هایمان را تغییر دهیم و مدام از چیزی که هست به چیزی دیگر تبدیلش کنیم و لاجرم در تقید این تغییر، این ما هستیم که تغییر می‌کنیم؛ زیرا به...

گولیرمو دل تورو در شکل آب دچار دو لغزش اساسی شده یکی جابجایی و دیگری تاخیر دراماتیک. جابجاییِ دراماتیک خود در دو بخش محتوا و فُرم قابل ردیابی است: در بحث از جابجایی در محتوای دراماتیک می‌توان به جابجایی در دو مضمونِ مشخص اشاره نمود: نخست، تِمِ نقش نظام‌های سیاسی در خلق، مدیریت، و بهره‌کشی از آنچه که فوکو آن را بدن‌هایی مطیع (docile bodies) می‌نامد و برایان ترنر بدنِ منضبطregulative body. خالق اثر به‌نحوی دردناک- می‌گویم دردناک چون چنین خطایی از دل‌تور انتظار نمی‌رود- از مضمونی به غایت پیچیده، و به‌روز که می‌توانسته برای ساخت یک اثر هنری ناب دست‌مایه قرار گیرد مغفول مانده با بی‌اعتنایی از کنارش گذشته و آن را قربانیِ سرخوشیِ فنّیِ ناشی از جلوه‌های ویژه کرده است. سرگذشتی که بر بدن‌ها در روزگار مدرن می‌رود از هجمه‌های ظاهرا خودخواسته لیک باطنا ناآگاهی همچون حمله‌ی رژیم‌های لاغری به مالکین بدن گرفته تا دستورالعمل‌هایی برای زادآوری و...

محمد چاوشی مقدمه در این جا بعضی از مفاهیم و اصطلاحات مهم در حوزه انسان شناسی پزشکی را معرفی می کنیم که شامل سه دسته از مفاهیم می شوند؛ دسته اول شامل مفاهیم سلامت، بهبود، بیماری، ناخوشی، مرض، درمان و شفا یا التیام است که پیش از رسمیت یافتن و دانشگاهی شدن انسان شناسی پزشکی و حتی در آثارمحققین اواخر قرن نوزدهم نیز وجود داشته اند. دسته دوم مفاهیمی را شامل می شود که خاستگاهشان سایر رشته ها نظیر جامعه شناسی و فلسفه است اما بدلیل ارتباط قابل توجه با حیات اجتماعی و فرهنگی انسان خیلی زود در رشته انسانشناسی و بویژه در حوزه انسان شناسی پزشکی مورد استقبال وتوجه قرار گرفته، بسط یافته اند نظیر پزشکی سازی، کالبدیافتگی و داروسالاری و دسته سوم شامل مفاهیم سیندمیک، پلورالئا، ناخوشی ستمی، ذهن/بدن، بدن/خود، بدن/جامعه، بدن/سیاست، پزشکی طبیعی و پزشکی شخصی می شود که همگی از سوی پژوهشگران و صاحبنظران متعلق به...

نوشته‌ی جفری وییکس ذهن ما بصورت مکانیکی و برنامه ریزی شده سکسوالیته ‌ را به عنوان یکی از خصیصه‌های کاملا طبیعی زندگی ما می‌داند. جفری وییکس جامعه‌ شناس، تاریخ‌دان و فعال حوزه‌ی مطالعات جنسی اذعان داردکه مناسبات جنسی تنها قسمتی از مناسبات اجتماعی هستند. او با تکیه بر تحلیل‌های میشل فوکو و تعداد دیگری از نظریه پردازان، به این بحث می‌پردازد که شکل امروزی سکسوالیته در چه بستر فرهنگی، اجتماعی و تاریخی بوجود آمده است و خود در نهایت به چه مسائل اجتماعی، اخلاقی و سیاسی جدیدی ختم می‌شود. فرضیه‌ی مهم در تاریخ جنسی جدید می‌گوید سکسوالیته یک برساخت اجتماعی و تاریخی است. به عقیده‌ی فوکو سکسوالیته را نباید به مثابه عنصری طبیعی دید که قدرت دائما سعی در کنترل آن دارد و دانش سعی در آشکار ساختنش، بلکه تنها “اسمی” است که به یک برساخت اجتماعی داده می‌شود.فارغ از ابهامات و مشکلات این ادعا، میتوان گفت این فرضیه به...

محمد چاووشی این پاورپوینت شامل بیست و یک اسلاید است و جهت معرفی مختصر انسان شناشی پزشکی تنظیم شده است. مطالعاتی که دراین شاخه از انسان شناسی انجام می گیرند بطور کلی شامل موضوعات گوناگون مرتبط با بدن و پزشکی و روابط، فرایندها، تجربیات و مفاهیم مرتبط با آنها نظیر سلامت، کیفیت زندگی، درمان، شفا، بیماری، ناخوشی، مریضی، تعاملات بالینی و غیره می شود که در ارتباط با سیستم فرهنگی مورد مطالعه قرار می گیرند. انسان شناسی پزشکی بلحاظ موضوع و روش با حوزه های مختلف در رشته انسان شناسی نظیر انسان شناسی فرهنگی، زیستی، اجتماعی و زبانشناختی و همچنین به لحاظ موضوع با سایر رشته های علمی نظیر بیولوژی و علوم پزشکی همپوشانی دارند لذا می توان آنرا همزمان یک شاخه میان حوزه ای در رشته انسان شناسی و یک حوزه میان رشته ای در علومی که موضوع آنها بطور کلی انسان است در نظر گرفت. هسته یا محور...

نوشته زهره روحی نقد و بررسی «بدن» در کتاب فضاهای امید، اثر دیوید هاروی، ترجمه علیرضا جباری (آذرنگ) نشر افکار، 1395 دیوید هاروی (1935 ـ )، متفکر بریتانیایی، در سال 2000 میلادی کتابی به نام فضاهای امید (spaces of hope) منتشر کرده که به نوبه خود قابل تأمل و بررسی است. بسیاری با نظریه‌های اجتماعی و مارکسیستی وی در علوم انسانی که سبب شهرتش شده آشنایی دارند، خصوصا در سال‌های اخیر، به واسطه اندیشه حق به شهر (The Right to the City ) ؛ با این حال خوب است بدانیم که وی در بخش‌هایی از کتاب «فضاهای امید»، به مقوله «تن» (بدن)، پرداخته است که خواهی نخواهی به کنجکاوی مخاطبان آثارش دامن می‌زند. در متن حاضر به این مقوله از اندیشه وی در کتاب فضاهای امید،خواهیم پرداخت تا دریابیم در عصر حاضری که اندیشه به بدن، می‌تواند کلیتِ اندیشه فیلسوف و یا جایگاهی مهم در تفکر جامعه‌شناس به حساب آید،...

شاردن می‌نویسد: «حسدی که در شرق مردان نسبت به زنان دارند، موجب شده است که اختراع وحشیانه و خلاف طبیعت خواجه کردن صورت گیرد. اما اگرچه خواجگان را در ابتدا فقط برای نگهداری زنان در نظر گرفته بودند، [بعدتر جهت خدماتی دیگر مورد استفاده قرار گرفتند] (...) غالباً نمی‌دانند اهل کدام کشورند و به این ترتیب  جز در فکر اعاشه [(معیشت)] جسم خود، در فکر امر دیگری نیستند. مسلم است که با این وصف، اینان بیشتر از مردان دیگر به کار خود دلبستگی داشته باشند. باید افزود که خواجگان حتی روابط دوستانه هم ندارند و بر اثر طرز زندگی خود، نه وقت دوست‌یابی دارند و نه امکان آن‌را. آنچه من درباره خواجه سرایان شرح می‌دهم، به خصوص درباره خواجگان ایرانی صادق است. زیرا مثل آنکه غلامانی هستند که از دنیای دیگری آورده شده‌اند »  ( 1 ). به بیانی، بنا بر گفته شاردن، در شهرهای عهد صفوی که مراکز ثروت...

در فصل سوم کتاب مراقبت و تنبیه، فوکو از انضباط صحبت می‌کند، از بدن‌های رام. «تکنیک‌هایی همواره دقیق، اغلب بسیار خرد اما با اهمیت: چون این تکنیک‌ها شیوه‌ای از محاصره‌ی سیاسی و جزء جزء بدن، [یعنی] یک «خرده‌فیزیک» قدرت را تبیین کردند؛ و چون این تکنیک‌ها از سده‌ی هفدهم به بعد، بی‌وقفه عرصه‌های بیش از پیش گسترده‌تری را اشغال کردند، گویی می‌خواستند که سرتاسر پیکر اجتماعی را پوشش دهند.» (فوکو، 1387:173)  گسترشی که در فضاهای گوناگون تسری می‌یابد و در تمام حفره‌های آن نفوذ می‌کند، در این بخش فوکو مثال‌هایی از بیمارستان، ارتش، مدارس، کارخانه‌ها و... می‌آورد و گویا تعمداً در آمیخته باهم؛ تا نشان‌گر مشابهت چگونگی رسوخ تکنیک‌های انضباطی، در لایه‌های گوناگون این فضاها باشد. تکنیک‌ها در جهت افزایش بهره‌وری و ایجاد امکان نظارت هرچه بیشتر بر زمان‌های تقطیع‌شده، به‌کار بسته می‌شوند. در ادامه، ذیل عنوان «سازماندهی تکوین‌ها»، مثالی از یک کارخانه به چشم می‌خورد، «کارخانه‌ی گوبلَن» :  «حکم...