درس نظریه های انسان شناسی مرضیه مددی دارستانی فهرست مطالب  هدف ها و مبارزه زن ایرانی: از انقلاب تا سلطنت مشروطه  زنان پیشگام ایرانی: خدیجه افضل وزیری(دختر بی بی خانم استرآبادی)  نشریات ویژه زنان: سیر تاریخی نشریات زنان در ایران معاصر  ضعیفه:بررسی جایگاه زن ایرانی در عصر صفوی نوشته بنفشه حجازی جنبش حقوق زنان در ایران، طغیان، افول، سرکوب، از 1280 تا انقلاب57 خاطرات مریم فیروز (فرمانفرمائیان)  زنان زیر سایه پدر خوانده ها هدف ها و مبارزه زن ایرانی: از انقلاب تا سلطنت مشروطه در این کتاب با استفاده از اسناد و مدارک نویافته ها، گزارش های روزنامه ها و مجله های آن دوره، تلاش شده است تا ابعاد گوناگون فعالیت ها، هدف ها و مبارزه زن ایرانی در سالهای بین انقلاب مشروطه تا سلطنت رضاشاه توضیح داده شود. این هدف ها برخلاف تصور رایج فقط به حوزه ی سیاست و مشارکت طلبی سیاسی و اجتماعی زنان محدود نمی شد بلکه...

درس نظریه های انسان شناسی دوره دکتری مرضیه مددی دارستانی استاد: دکتر ناصر فکوهی فایل ورد برای مشاهده تمامی عکس ها: zanan

  پژوهش های فرهنگی مدرن در ایران چنانچه دیده می‌شود، صرف نظر از هوشیاری هایی که از سوی آزادیخواهان و اصلاح طلبان در دور اول مبارزات (در زمان مظفرالدین شاه) وجود داشته ، در مرحله بعدی، یعنی از زمان استبداد صغیر تا شکست محمد علی شاه و تشکیل مجلس دوم، به لحاظ فضای اجتماعی و سیاسی، تفاوتهای بارزی در اصفهان و تهران وجود دارد: در اصفهان، این حکومت مرکزی (ناصرالملک، در مقام نایب السلطنه) است که گویی به شیوه قاجاری و تیول داری، به تقسیم غنائم می‌پردازد و اصفهان را نخست به صمصام السلطنه «می بخشد!»؛ که مردم اصفهان معترض این انتصاب می‌شوند. و ناصرالملک با دیدن ناخشنودی و اعتراض مردم، به جای صمصام السلطنه، لطف علی خان امیرمفخم بختیاری را که پسر عموی صمصام السلطنه بود، جایگزین او می‌کند، اما از آنجا که مردم اصفهان تا همین چندی پیش ستمهای امیر مفخم را تجربه کرده بودند و هنوز به...

پژوهشهای فرهنگی مدرن در ایران منظور آنکه تنش اجتماعی و فرهنگی شهر تهران از حیث نزاع مدنی بین نیروهای سکولار از یک سو و مشروعه طلبان از سوی دیگر، به جایی رسیده بود که فردی همچون احتشام السلطنه که به طور کلی به اعتدال گرایش داشت، (26 ) ، با لحن تند و گزنده ای می گوید: « [ما] حرفی بزرگتر داریم و آن این است که حقیقتاً اصلاح طلبان کیان اند ... دست به دست هم داده کاری از پیش ببریم ... ولی باید بدانید اگر موفقیتی حاصل گردد فقط به دست اشخاص صحیحِ با اطلاع ممکن است ، وگرنه به دست چهار نفر معمّمِ از همه جا بی خبر چه طرفی بسته می شود» (27 ). اکنون کار به جایی رسیده بود که مشروطه خواهان صراحتاً بر تفکیک جریانهای دینی و غیر دینی ای که در تهران وجود داشت اصرار می ورزیدند : « لزوم تفکیک آزادیخواهانِ حقیقی...

  پژوهشهای فرهنگی مدرن در ایران صِرفِ وجود دارالفنون ، خود به خود، به ساخت فرهنگِ فضایی جدید در شهر تهران دامن میزد . و همینجا بگوییم که از منظر بحث حاضر ، دارالفنون ، صرفاً یک بنا و یا ساختمان آموزشی و مهندسی نیست که فی المثل در آن آموزشهایی به شیوه مدرن انجام گیرد ؛ بلکه با مکانی روبروییم که در کارِ تولید عملکردهایی رفتاری و اندیشه گی در فضای فرهنگی و روابط اجتماعیِ شهر تهران است. که خواهی نخواهی، موّلدِ «رفتار فرهنگی و اجتماعیِ» جدیدی در شهر تهران است که به نوبه خود، عاملی مهم در به وجود آوردن طبقه ای خاص محسوب می‌شود : فرهنگی که از محصولات مدرنیته غرب است ؛ حتی اگر ساختار اجتماعی و سیاسی جامعه ای که بدان وارد میشود، غیر مدرن باشد و از اینرو محصول فرهنگ غربی، ناگزیر شود به حوزه اختلاط وارد شود ، باز هم حامل فرهنگ و...

پژوهشهای فرهنگی مدرن در ایران و بدین ترتیب، شهرِ اصفهان ، چند سال بعد از تهران و اینبار از راهی دیگر ، یعنی هنگامی که به دلیل ورودش در موقعیت صنعتی، به اعتراضات کارگری تهران (و شهرهای دیگر) می پیوندد، به هستیِ اجتماعی مدرن راه می‌یابد: مسیری در چارچوب مناسباتِ اجتماعی برخاسته از صنعتی شدن کار و ساختار مبارزات اجتماعی و سیاسیِ تشکلات کارگری ؛ که اوج آنرا می توان در تجربیات دهه ی 20 (شمسی) مردم این شهر دید. مسلماً راهی که شهر و اهالی اصفهان پیمودند ، همانی نبود که اهالی شهر تهران در فراز و نشیب مبارزات نهضت مشروطه بین گروههای مشروطه ی مشروعه خواه از یک سو و مشروطه طلبان (خواهان مجلس شورای ملی)، در سوی دیگر تجربه کردند، اما به هرحال این شهر (اصفهان) به لحاظ فرهنگی ، وارد مرحله ی جدیدی شد که قبلا تجربه نکرده بود. اکنون در این تجربه جدید، سندیکاهای کارگری...

و سومین اعتراضات یک سال بعد در محرم سال 1285 شمسی (1324 ق.) برابر با 1906 میلادی رخ داد. در این ایام سید جمال الدین نیز در ایران بسر می برد ، و هنگام وعظ سخنرانی های تند و درشتی علیه حکومت داشت. به واقع او یکی از وعاظی بود که توده های مردم او را باور داشته و دل به آگاهی و قدرت استدلال وی بسته بودند .  ایوانف او را پایه گذار پان اسلامیسم معرفی کرده است (24) . باری، اسماعیل رائین، واقعه اعتراض سومِ ضد حکومتی را که از قضا کاری ترین اعتراضات در نهضت بوده اینگونه آورده است : «عین الدوله که از جملات و انتقادات وعاظ به ستوه آمده بود تصمیم گرفت با ملایان به طرز جدی تر مبارزه کند. بدین منظور آقا سید جمال را به قم تبعید کرد سپس تصمیم به بیرون کردن شیخ محمد از تهران گرفت و به دستور او جمعی...

  اما جالب اینکه تنها به مدت یک سال ، شاهد اعتماد و احترام مردم ایران به گروههای مترقی و آزادیخواه میشویم. به بیانی تنها در عرض یک سال، به واسطه روشنگری های فعالانه ای که گروههای مترقی داشتند از طریق روزنامه ها و مطبوعات و گفتگو در قلمرو عمومی و اشاعه فرهنگ آزادیخواهانه ، متوجه این موضوع مهم میشویم که در سال 1906 میلادی ، این بار ، این نفوذ کلام میرزا عباس قلی خان قزوینیِ آزادیخواه، (مشهور به عباس قلی خان آدمیت) همانا مدیر «انجمن آدمیت» است، که مانع فرمان آتش به روی مردم تظاهر کننده شده است. اسماعیل رائین در خصوص تظاهرات یک سال بعد تهران ( 1906 میلادی ) با توجه به نوشته مؤید الاسلام کرمانی می نویسد هنگامی که عین الدوله به نظامیان فرمان آتش و تیراندازی به روی مردم داد مدیر انجمن «آدمیت» (میرزا عباسقلی خان قزوینی ) « با فرماندهان قشون ملاقات کرد...

چنانچه گفته شد نارضایتی عمومی، در زمان مظفرالدین شاه، تمامی اقشار و طبقات اجتماعی را در بر گرفته بود . کاردار انگلیس ـ گرانت داف ـ ، به عنوان ناظری خارجی ، در خصوص نارضایتی اقشار روشنفکری آن ایام (اول ذی القعده 1323 هـ ق (1283 شمسی) برابر با 28 دسامبر 1905 میلادی) می نویسد: «طبقه تحصیل کردگان به امکان تأسیس حکومتی می اندیشند که برای مردم منشأ خیر گردد... اما تا حدی که آگاهی دارم نقشه عمده ای در برانداختن حکومت فعلی در میان نیست (1). همو ( گرانت داف) ، یک سال بعد (4 محرم 1324 / 28 فوریه 1906) درباره همین اقشار روشنفکر می نویسد : «در جمع ناراضیان کسانی هستند که نسبت به آنچه لازمه اجرای رفرم حکومت است ، اندیشه روشنی دارند» (2). بنابراین نظرِ داف دلالت بر این دارد که ناراضیان روشنفکر و تحصیل کرده اواخر دوره قاجار ، مشخصا مطالباتی اصلاح طلبانه داشته...

    «نخستین اعتراض به صورت یک راهپیمایی آرام در جریان مراسم عزاداری ماه محرم بود. حدود دویست تن از مغازه داران و وام دهندگان ، خواستار عزل مسئول گمرکات ، مسیو نوز بلژیکی و بازپرداخت وامهایی که دولت از آنها گرفته بود ، شدند. راهپیمایان که پاسخی دریافت نکرده بودند ، مغازه ها را بستند ، با توزیع عکس مسیو نوز در حالت رقص با لباس روحانی ، احساسات مذهبی را برانگیختند و به رهبری یکی از شالفروشان معتبر به سوی حرم حضرت عبدالعظیم راه افتادند. سخنگوی گروه در گفتگویی با خبرنگار حبل المتین، خواسته های اصلی را اینگونه خلاصه میکند : " دولت باید سیاست کنونیِ کمک به روسها را که به ضرر تجار، اعتبار دهندگان و تولید کنندگان ایرانی است ، عوض کند. دولت باید از تجار حمایت کند هر چند که محصولات آنها هنوز به خوبی محصولات شرکتهای خارجی نیست. اگر سیاست کنونی ادامه یابد کل...

پس، علارغم آنکه مسئله ای همچون نفیِ قرارداد رژی ، در وهله نخست به قلمرو اقتصادی و موقعیت به خطر افتاده تجار و بازرگانان ایرانی مربوط میشد ، اما بدیهی است که طولی نمیکشید تا پای آزادیخواهان و مشروطه خواهان به قضیه باز شود و اعتراض را از جایگاه نخستینی که تجار را به تکاپوی اعتراض آمیز واداشته بود، فراتر برند و آنرا به صورت ابزاری مهم در جهت مبارزه ای ملی هم بر علیه استعمار بیگانان و هم در ضدیت با حکومت قاجار درآورند . در این مقطع است که به لحاظ استراتژیِ مبارزه ملی ، ضرورت حکم میکرده تا جهت جلب حمایت اقشار مختلف مردم در سراسر کشور (به مثابه قیامی همگانی) ، از مرتبه بالاتر قشر روحانیت یاری گیرند و آنرا به میدان مبارزاتی وارد فرا خوانند : وضعیتی که سید جمال الدین اسد آبادی به خوبی آنرا درک کرده بود ، و عملی شدنِ طرح «تحریم»...

میرعلیرضا موسوی- امیرحسین جدیدی ادوارد براون، ترجمه حسن جوادی این کتاب مجموعه اسناد مکاتبات یک مستشرق انگلیسی است که در آن اطلاعات تاریخی ارزش‌مندی درباره‌ی وقایع سیاسی و حال و روز جامعه‌ي تبریز در دوران پس از فتح تهران در عصر مشروطه به چشم می‌خورد. نامه‌های گردآوری شده در این اثر مربوط به مکاتبات سید حسن تقی زاده از رجال سیاسی تبریز و ادوارد گرانویل براون (۱۸۶۲.م-۱۹۲۶.م) خاورشناس بریتانیایی است؛ براون از معدود مستشرقین اروپایی است که در عمق روح خود با شرق پیوستگی احساس می‌کند. وی کتاب‌های متعددی در زمینه‌ی ادبیات و تاریخ ایران و ترکیه برجای گذاشته است که از آن جمله می‌توان به چهار جلد تاریخ ادبی ایران، تاریخ مشروطیت ایران، تصحیحاتی از تذکره‌الشعرا سمرقندی و لباب‌الالباب عوفی، و نیز ترجمه‌هایی از تاریخ طبرستان ابن اسفندیار، تاریخ گزیده‌ی مستوفی و چهارمقاله‌ی نظامی عروضی به همراه یک‌سال در میان ایرانیان(سفرنامه) اشاره کرد. وی به دلیل علاقه‌مندی که به...

پيدايش عکاسی در ايران در دسامبر ۱۸۴۲ يعنی سه سال پس از اعلام موجوديت آن در فرانسه روی داده است، نخستين دوربين های عکاسی به روش داگرئوتيپ به درخواست محمد شاه قاجار از کشور های روسيه و انگليس به دربار ايران وارد می شود , که البته روسها دوربين اهدايی امپراطور را زودتر به ايران و دربار می رسانند, و توسط ديپلمات جوان خود " نيکلای پاولوف" که به اين منظور آموزش عکاسی ديده بود , نخستين عکاسی در ايران در تاريخ ۱۸۴۲ ميلادی ( ۱۲۲۱ هجری .ش) انجام گرفت . بيشترين سوژه های عکاسی افراد سلطنتی و بخصوص ناصرالدين ميرزا (شاه آينده) بودند که بر صفحه داگرئوتيپ نقش می بستند . شيفتگی فراوان ناصرالدين ميرزا به عکاسی و حمايتهای گسترده او از اين فن و هنر حتی در طول سلطنت طولانی خودش زمينه ساز رواج گسترده عکا سی در ايران و بخصوص به صورت علمی وآموزش آن در مدرسه...

گوهری راد،احسان(1391)،استرآباد در سفرنامه های عصر قاجار،نشر پیک ریحان گرگان سفرنامه ها از جمله منابع مهم برای شناخت از اوضاع واحوال جوامع می باشد که پرداختن به آنها ما را نسبت به گذشته تاریخی آگاه و مطلع می سازد.از آنجایی که سفرنامه ها متکی به حضور فرد در میان مردم یک منطقه است حاوی اطلاعات جزیی و مفید از نحوه زندگی،زبان،پوشاک،اقتصاد،دین،آداب ورسوم،اوضاع سیاسی و اجتماعی وغیره مردم آن منطقه است.کار یک سفرنامه نویس را می توانیم بسان یک مردم نگاری بدانیم که سعی می کند با نزدیکی به سوژه مورد نظر خود که همان مردم است اطلاعاتی از لایه های آشکار و پنهان آن جامعه بدست آورد.هر چند که یک مردم نگار در توصیف صرف نمی ماند و سعی در کشف الگوها و لایه های پنهان وایجاد رابطه معنا دار در میان آنها است.نویسنده این کتاب در تلاش است تا با بهره گیری از مجموعه اسناد و نوشته هایی که...

شاهی که در ایران کسی جرأت ندارد به چشمانش مستقیم نگاه کند ، در اروپا دست و پای خود را گم می کند و در ذهن عظمت انگلیس را چنان می ستاید که قدرت استعماری اش را برازنده حکومت و ملتش می داند. در اینجا چنانکه کارلا سرنا ممکن است پنداشته باشد با دو شخصیت متمایز از هم در ناصرالدین شاه روبرو نیستیم. بلکه فقط همان شخصیت خود بزرگ بین برخاسته از شرایط زندگی اجتماعی و فرهنگی در ایران است که می توانسته در برابر عظمت استعماری انگلیس اینگونه خود را «ذره»ای ببیند. و یا بر عکس ؛ اویی که به دلیل فقر فرهنگی و سیاسی ایران ، کلیه منابع را ارث پدری خود می داند و ساختار اجتماعی جامعه هم آنرا به انحاء مختلف تأیید می کند، معلوم است که نمیتواند همچون امیرکبیر (یا حتی بعدتر عباس میرزا )، غم رشد فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی ملت ایران را...

این را از این رو گفتیم تا ضمن نشان دادن رشد و دستیابی ضعیف ترین اقشار اجتماعی انگلستان به حق مشارکت در سرنوشت خود ، به فاصله ای اشاره کنیم که بین «ملت» انگلیس و «رعیت» ایران وجود داشته است . تفاوت نه فقط از بابت بی بهرگی حقوق اجتماعی و سیاسی ملت ایران بلکه بی خبری از «پروسه تاریخی و اجتماعی» چنین حقی است ؛ که به دلیل شرایط عقب مانده فرهنگی و اجتماعی فرسنگها از این موقعیت فاصله دارند . به هر حال ناصرالدین شاه با نحوه ارائه گزارش خود از پارلمان انگلیس ، که ـ با بی اعتنایی به آنچه در مجلس می گذرد ـ به «عمارت با شکوه مجلس انگلیس» می پردازد و یا دقت خود را صرف «توصیف پرده نقاشی نبرد واترلو» میکند ، به واقع خواست و آرزوی نو اندیشانِ ایرانیِ زمانه خود از این سفر را به ریشخند میگیرد. پس از تحسین عمارت...

گیلان روزنامه چاپ رشت در تارخ ۱۳۲۶ه.ق / ۱۹۰۸-۹ میلادی، توسط میرزا حسن خان اسدزاده که به مدیریت و وابستگی انجمن گیلان نشر می‌گردید. اولین شماره در ۱۸ ذوالحجه ۱۳۲۶ / ۱۱ ژانویه ۱۹۰۹ منتشر شد. این روزنامه وابسته به انجمن ملی گیلان بوده و جمعا ۴ شماره از آن منتشر شده است. برای مذاکرات انجمن و چاپ و نشر آن جهت آگاهی همگان نیاز به این روزنامه بود. نوزاد عقیده دارد که مسئولیت چاپ و نشر آن فقط به عهده میرزا حسن خان، ولی امتیاز و مدیریت آن به عهده انجمن ولایتی گیلان بوده است. مجاهد در رشت به تاریخ ۱۳۲۵ ه.ق / ۱۹۰۷-۸ میلادی چاپ می‌شده است. بنا به اظهار نظر رابینو این روزنامه فقط در 5 شماره منتشر شده است. شماره اول مطابق ۹ شوال ۱۳۲۵ه.ق / ۱۵ نوامبر ۱۹۰۷میلادی و آخرین شماره دوم محرم ۱۳۲۶ ه.ق / ۵ فوریه ۱۹۰۸میلادی می‌باشد. این روزنامه گویی ناشر افکار...

عباس زارعی مهرورز / لیلا شریفی مقدمه‌ای از مرجان یشایایی نزدیک به 4 دهه است بعد از وقوع انقلاب اسلامی برخی شهرهای ایران از سکنه یهودی خالی شده یا تعداد کمی را در خود جای داده‌اند. در شهرهایی مانند همدان، خوانسار، خمین، گلپایگان و کاشان و بابل و رشت و سنندج که روزگاری دارای محلات و جامعه ریشه‌دار یهودی بودند، امروز اثری از این جامعه نمی‌توان دید. به این ترتیب با مراجعه به آمارهای باقیمانده، می‌توان به جرات گفت تا چند دهه گذشته، یهودیان در سراسر خاک ایران از شمالی‌ترین نقاط تا بندر بوشهر پراکنده بوده‌اند. امروز با توجه به جریانات تفرقه‌افکنانه‌ای که در خاورمیانه شاهد آن هستیم، شاید واکاوی نحوه حضور یهودیان در پهنه کشور ایران نه فقط ارزش تاریخی داشته باشد، بلکه از این نظر نیز مهم باشد که در کشوری که اسلام قرن‌هاست حکومت می‌کند، چگونه اقلیت یهودی توانسته با اکثریت مسلمان هم‌زیستی کند. البته مراد کتمان...

  سلسله های پادشاهی ایران را اغلب در روشی کلاسیک مطالعه کرده اند: اینکه بر اساس یک تاریخ نگاری خطی و عمدتا متکی بر اسطوره های هنجارمند سیاسی، شاهان را  پی در پی ردیف کرده و تلاش کنند منطقی میان آنها بیابند که بنابر تعریف وجود ندارد. وقتی بهر رو، خطی  خیالین را کشیدیم که  بیش از هر چیز مدیون حوادث و  وقایع غیر قابل پیش بینی بوده، در نهایت نیز خود می توانیم تفسیرش کنیم و به نتیجه دلخواه برسیم. اما شاید بتوان به گونه ای دیگر نیز عمل کرد: گام گذاشتن در راهی  بسیار سخت تر و گاه به دلیل فقدان یا کمبود نظام های نوشتاری و کمبود بازمانده های مادی در ایران، در حدی ناممکن. برای این کار باید دست به بازسازی تاریخ یا روایت های تاریخی در  پویایی و پیچیدگی  میانکنش های  زندگی مردم و  گروه های مختلف اجتماعی زد. البته  ما شروع به این کار...

هارون یشایایی. هفته گذشته به همت سازمان ميراث فرهنگي و شهرداري منطقه 12 تهران و کسبه محل، قسمتي از بازارچه تاريخي و سنتي محله عودلاجان (اودلاجان) که بازسازي شده بود، گشايش يافت. عودلاجان يکي از پنج محلهاي عنوان شده که طهران قديم - زمان سلطنت قاجارها - را تشکيل ميدادند. عودلاجان هنوز هم کم و بيش با ساختار و کيفيت تاريخي خود پابرجاست و به تهران و مردم آن هويت ميبخشد. سنگلج يکي از چهار محله ديگر تهران است که پارک شهر تهران نشاني از آن است و از محله ارگ يا دربخانه که محل حکومت و سلطنت درباريان بوده بهجز کاخ گلستان چيزي باقي نمانده و هيچ شباهتي با گذشته خود ندارد. من در محله عودلاجان متولد شدهام و با اينکه چند سالي است آنجا ساکن نيستم به يک معني در آنجا زندگي ميکنم و علت حضورم در مراسم گشايش بازارچه همين بوده است. اولين سوال بسياري از شرکتکنندگان در...