حمید سهیلی (1398-1327) پژوهشگر و فیلمساز، روز سی‌ام شهریور سال 1398 درگذشت. او خالق مجموعه آثار مستند ارزشمندی بود که یکایکشان پژوهش درخور توجهی را درباب فرهنگ و هنر ایران عرضه می‌کردند. فیلم‌های حمید سهیلی عمدتاً مجموعه‌هایی چند قسمتی بودند که هریک از آنها به تفصیل و با نگاهی موشکافانه به موضوعی واحد می پرداخت. از جملۀ آثار در زمینۀ هنر ایران می‌توان اشاره کرد به: مجموعه مستند «بسوی سیمرغ» (دربارۀ نقاشی ایرانی)،  مجموعه مستند «کارگاه‌های صنایع دستی»، مجموعه مستند «تاریخچۀ خط»، و ... همچنین حمید سهیلی از کارگردانانی بود که در حرفۀ فیلمسازی خویش به طور خاص به مباحث معماری و شهرسازی توجه داشت و آثار گرانبهایی را در این زمینه به وجود آورد، برای نمونه: مجموعۀ 33 قسمتی «معماری ایرانی»، مجموعۀ 7 قسمتی «رابطه‌های پنهان»، مجموعه 31 قسمتی «بافت قدیم شهرهای ایران» و ... ایشان در سال گذشته این افتخار را به موسسه انسان‌شناسی و فرهنگ دادند...

تهران- ایرنا- سینمای مستند یك مدرسه است برای این كه شما هم خودت می آموزی و هم دانش را به دیگران انتقال می دهی و چون در برخورد و مواجهه با انسان ها و اقوام و فرهنگ های مختلف است، خودسازی هم در آن وجود دارد. به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، منوچهر طیاب (متولد 1316 در تهران) نویسنده، كارگردان، عكاس و منتقد ایرانی است. وی كه از سنین جوانی برای ادامه تحصیلات به اتریش رفته و حتی در آنجا تشكیل خانواده داده ،اما از جوانی تا به امروز همواره بخشی از سال و قسمت عمده ای از عمر خود را در ایران صرف كرده و به مستندسازی پرداخته است. حاصل سال ها حضور و تكاپوی طیاب برای شناختن و شناساندن ایران، فیلم های مستند و كتاب هایی است كه بازتاب تلاش های وی در زمینه ایران شناسی است؛ فیلم هایی چون«ریتم»، «مسجد جامع اصفهان»، «چهلستون»،...

انسان شناسی و فرهنگ به اطلاع علاقه‌مندان می‌رساند که بیست و دومین نشست از دوره ششم سلسلۀ نشست‌های یکشنبه‌ های انسان شناسی و فرهنگ (نشست 165) را با عنوان «خوانش سیاسی فضاهای تهران مدرن» برگزار می‌کند. در این نشست فیلم «قزاق‌خانه» اثر آرش رئیسیان نمایش داده خواهد ‌شد و دکتر ناصر فکوهی (استاد انسان‌شناسی دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران و مدیر انسان‌شناسی و فرهنگ) سخنرانی خواهند کرد. زمان نشست : یکشنبه 15 اردیبهشت 98 ساعت 16 تا 19 مکان نشست: خیابان ولیعصر، نرسیده به میدان ولیعصر، خیابان دمشق، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات پایگاه رسمی آرش رئیسیان: http://www.arashraissian.ir دربارۀ فیلم مستند قزاق‌خانه: بنای قزاق خانه واقع در میدان مشق تهران قدیم در زمان قاجار احداث گردیده است و تا امروز تحولات بسیاری در آن رخ داده و در نهایت در سالهای اخیر توسط دانشگاه هنر از ارتش خریداری گردیده است تا گروه های پراکنده دانشگاهی هنر در آن گرد هم...

انسان شناسی و فرهنگ به اطلاع علاقه‌مندان می‌رساند که بیست و یکمین نشست از دوره ششم سلسلۀ نشست‌های یکشنبه‌ های انسان شناسی و فرهنگ (نشست 164) را با عنوان « شعر ترجمۀ جهان، گفتاری وُ خوانشی» برگزار می‌کند. در این نشست فیلم «پیرمرد و دریا» اثر ناهید رضایی نمایش داده خواهد ‌شد و آقای فؤاد نظیری دربارۀ ترجمه، به ویژه ترجمۀ شعر و آثار نمایشی شکسپیر سخنرانی خواهند کرد و قطعاتی از چهار نمایشنامۀ شکسپیر به ترجمۀ خود را خواهند خواند. زمان نشست : یکشنبه 8 اردیبهشت 98 ساعت 16 تا 19 مکان نشست: خیابان ولیعصر، نرسیده به میدان ولیعصر، خیابان دمشق، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات   دربارۀ فؤاد نظیری: پایگاه جایزۀ شعر شاملو پرتال جامع علوم انسانی پایگاه مجلات تخصصی نور   تعدادی از آثار فؤاد نظیری عبارت‌اند از: بالی از عقیق، بالی از چخماق، تهران: حرفه هنرمند، 1396. آوازهایی برای گلۀ گنجشک‎ها، تهران: حرفه هنرمند، 1394. حکایت...

انسان شناسی و فرهنگ به اطلاع علاقه‌مندان می‌رساند که هجدهمین نشست از دوره ششم سلسلۀ نشست‌های یکشنبه‌ های انسان شناسی و فرهنگ (نشست 161) را با عنوان « آیین های دینی و شهر تهران» برگزار می‌کند. در این نشست فیلم «تکیۀ نفرآباد» اثر علی نیکبخت نمایش داده می‌شود و دکتر جبار رحمانی (عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی و عضو شورای مرکزی انسان شناسی و فرهنگ) دربارۀ «دینداری در فضاهای شهر تهران» و دکتر محمدرضا پویافر (دکتری جامعه شناسی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم انتظامی امین) درباره «شهر، دین و خشونت» سخنرانی خواهند کرد. زمان نشست : یکشنبه 5 اسفند 97 ساعت 16 تا 19 مکان نشست: خیابان ولیعصر، نرسیده به میدان ولیعصر، خیابان دمشق، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات        

جشنواره فیلم مستند حقیقت امسال نیز برگزار شد و با استقبال مخاطبان زیادی مواجه شد، جشنواره‌ای که به نمایش فیلم‌های مستند داخلی و خارجی با موضوعات مختلف می‌پردازد. خوشبختانه موفق شدم چند روزی شاهد تعدادی از فیلم‌ها در سالن‌های سینما چارسو باشم و یکی از مسائلی که در جشنواره برای من اهمیت یافت، توجه به «زن» و سوژه قراردادن او بود. در اینجا به معرفی دو فیلمی که یک زن در هسته فیلم قرار داشته است می‌پردازم هرچند فیلم‌هایی که محوریت زنانه‌ای داشتند به این دو فیلمی محدود نمی‌شود و فیلم‌های دیگری نیز به «زن» پرداخته بودند مانند فیلم «تمام چیزهایی که جایشان خالی‌ست» به کارگردانی زینب تبریزی که دربارۀ زندگی دو زن که با سرطان پستان جنگیدند بود و جایزه ویژه جشنواره را نیز از آن خود کرد. فیلم «مهین» به کارگردانی محمد حسین حیدری به بررسی شخصیت «مهین قدیری» اولین قاتل سریالی زن ایرانی می‌پردازد. مهین زنی 31...

فیلم «عروسی پسر زینت» ساخته «فرهاد ورهرام» که قرار است در بخش «نمایش ویژه» در جشنواره «سینما حقیقت» پخش شود، نمونه ای از مطالعات مردم نگاری در ژانر انسان شناسی تصویری است. به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، ورهرام (متولد1327) مستندساز، فیلمبردار، محقق، کارگردان، عکاس، تهیه‌کننده و نویسنده و یکی از چهره های فعال فرهنگی ایران است. ورهرام فارغ التحصیل رشته کارگردانی در دانشکده هنرهای دراماتیک تهران است و از سال 1352تاکنون سابقه فعالیت هنری در زمینه های مختلفی را داشته است. آشنایی با فریدون رهنما (1309 - 1354روزنامه‌نگار و سینماگر) و نادر افشار نادری (1305-1358 محقق و جامعه شناس) دونقطه عطف در زندگی حرفه ای ورهرام و همچنین هدایتگر زندگی آینده او در مسیر تحقیقات اجتماعی و تلفیق فیلمسازی با رویکردی اسنادی و مردم نگارانه بوده است. مسوولیت واحد فیلم و عکس در بخش مردم‌شناسی مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، مسوولیت واحد فیلم...

انسان شناسی و فرهنگ به اطلاع علاقه مندان می رساند که سومین نشست از دوره ششم سلسله نشست های یکشنبه های انسان شناسی و فرهنگ (نشست 146) را با موضوع « اسطوره شناسی به عنوان تاریخ فهم و فرهنگ» برگزار می کند. در این نشست فیلم «مشی و مشیانه» اثر حسن نقاشی نمایش داده خواهد شد و خانم دکتر بهار مختاریان (اسطوره شناس و استاد دانشگاه هنر اصفهان) سخنرانی خواهند کرد. زمان نشست : یکشنبه 6 آبان ساعت 16 تا 19 مکان نشست: خیابان ولیعصر، نرسیده به میدان ولیعصر، خیابان دمشق، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات

فیلم به مثابه پدیده‌ای اجتماعی در بستر تاریخی محمد تهامی‌نژاد گفت:‌ فیلم‌ها بیش از آن که اطلاعاتی درباره موضوع و حوادث فراهم کنند، اسناد معتبری درباره سازندگان آن فیلم‌ها و روحیه زمانه خود هستند. خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)-فاطمه میرغیاثی: کتاب «سینما و تاریخ» اثر مارک فرو شامل مجموعه مقالاتی است که این تاریخ‌نگار فرانسوی درباره سینما و تاریخ نوشته است. از نظر مارک فرو به سینما نیز می‌توان مانند اسناد تارخی نگاه کرد. همچنین او در این مجموعه مقالات به این موضوع پرداخته که تاریخ و سینما در کدام قسمت‌ها بایکدیگر تلاقی و برخورد می‌کنند. فرو با دیدگاه‌های نظری به تحلیلی واقعی می‌پردازد. او نشان می‌دهد که با استفاده از فیلم‌ها به عنوان اسناد تاریخی می‌توان به گرایش‌های ایدئولوژیک مردم در آن برهه‌ای که فیلم ساخته شد پی برد. محمد تهامی‌نژاد پژوهشگر تاریخ، ‌منتقد،‌ مستندساز و مترجم معاصر و از مستندسازان کشورمان است که کتاب «سینما و تاریخ» اثر فرو...

نویسنده : سیّد محمّد زرهانی دی ماه 1394- نظریه های انسان شناسی / انسان شناسی دین / کارشناسی ارشد خلاصه: فیلم مستند "نه به نام من" به کارگردانی امیر آرام و به سفارش شبکه خبری presstv در مورد گروه های تکفیری شکل گرفته در سالهای اخیر و آبشخور های فکری و مالی ایشان ساخته شده است. این مستند 27 دقیقه ای با بیان مصادیقی از اعمال گروه های تکفیری چون ترور ، تخریب اماکن مقدس و اجرای حکم اعدام با توسل به حربه تکفیر سعی در نشان دادن درک سطحی و خطرناک ایشان از احکام اسلامی دارد. سیر اصلی مباحث از طریق مصاحبه با چند تن از علمای شیعه و سنی روایت می شود و نتیجه گیری مستند ناچیز بودن جمعیت گروه های تکفیری در مقابل اکثریت مسلمانان مخالف ترور و خشونت در کشور های اسلامی است. خشونت در قاب تصویر از مسائلی که داعش و گروه های تکفیری معاصر...

چندخاطره از استاد... سعید نوری ما مردمي متناقضيم. در ميان ما هستند کساني که نادرترين دُرناي تاجدار آفريقايي را به باغ پرندگان تهران مي‌آورند و از آن جوجه مي‌کشند تا اين پرنده‌ي آبزي در حال انقراض را احياء کنند. در سيرک تهران ناياب‌ترين گونه‌ي ببر سفيد در جهان را نگهداري مي‌کنند تا بتواند تکثير نسل کند و باقي بماند اما از نگهداري بزرگترين سرمايه‌ي فرهنگي خويش در دنياي بين‌الملل عاجزيم. عباس کيارستمي، هنرمندي چندوجهي است که تا سينما هست نامش در ميان بزرگترين‌ها خواهد ماند. ده سال پيش، اواخر سال هشتاد و پنج، در فرودگاه اورلي پاريس او را ديدم که آمد ساکش را داد و رفت که سوار هواپيما شود. از مقابلم که گذشت گفتم: «استاد! همه شما را شناختند. حتي با عينک سياه هم مساله حل نمي‌شود.» لبخندي زد و گفت: «اما بي‌عينک حل مي‌شود!» در افتتاحيه‌ي بخش بين‌الملل جشنواره فجر سي و سوم در ارديبهشت نودو چهار...

کارگردان فیلم: جواد تقوی حکیمی را پرسیدند چندین درخت نامور که خدای عزوجل آفریده است و برومند هیچ یک را آزاد نخوانده‌اند مگر سرو را که ثمره‌ای ندارد. درین چه حکمت است؟ گفت هر درختی را ثمره معین است که به وقتی معلوم به وجود آن تازه آید و گاهی به عدم آن پژمرده شود و سرو را هیچ از این نیست و همه وقتی خوشست و این است صفت آزادگان.. ( گلستان سعدی) معنابخشی و نمادسازی یکی از خصیصه‎های فرهنگ ایران است. حافظۀ تاریخی ایرانیان با اسطوره‌ها آمیخته شده است. این ویژگی معنابخشی را پیچیده‌تر کرده و همین ویژگی کمکی به درک معنا می‌کند. سرو از میان اسطوره‌ها خود را تا روزگار کنونی زنده نگه داشته است و به راستی که ذهن ایرانیان آن را زنده نگه داشته. زایش این درخت با نام خراسان گره خورده است. شاخۀ سروی از بهشت به دست زرتشت پیامبر در کِشمَر کاشته شد...

نقد مضمونی فیلم مستند در جست و جوی خانه خورشید ساختۀ مهدی باقری (پاییز 1396) مهتاب بلوکی 1- مقدمه به هر فرهنگی، هنگام جمع آوری اطلاعات درباره ی طهران قدیم رجوع شود، به ویژه فرهنگ های قدیمی تر، مرکزیت محله ی ناصر خسرو، ارگ قدیم و عودلاجان بیش از پیش روشن می شود. پس از ری که از دیرباز شاخص تمدن منطقه ی طهران بود، پس از شروع سلطنت قاجار محله ی ناصریه نقطه ی گسترش شهریت طهران شد. 2- عنصر زمان: ساعت یکی از محور های اصلی فیلم یعنی نقطه ی شروع جغرافیای آن محله ی قدیمی و نقطه ی پایان آن ساعت شمس العماره است. کارگردان دو تصویر از این ساعت را ارائه می دهد: ساعتی که در ابتدای فیلم از کار باز ایستاده و صفحه ی آن دو ساعت مختلف را در دو تصویر باز ایستادگی نشان می دهد و در پایان فیلم، تصویر ساعتی که تعمیر...

* همراه با گسترش روزافزون فناوری‌های صوتی – تصویری، اقبال مخاطبان و سرمایه‌گذاری شرکت‌های مختلف از گوگل تا تلویزیون‌های ملی، مستندهای عظیم و پرهزینه‌ای در سال‌های اخیر ساخته شده‌اند. مستندهایی که ضمن ارائه‌ی کیفیت تصویری چشم‌گیر با دست گذاشتن بر روی موضوعات بزرگ‌مقیاسی همچون کره‌ی زمین یا عجایب فرهنگی سرتاسر گیتی شکل جدیدی از بیان سینماتوگرافیک ایجاد کرده‌اند. در این بین مستندهایی همچون Human (2016)، Samsara (2011) و Baraka (1992) از جهت موضوع‌شان قابل رده‌بندی در یک گونه‌ی مشخص هستند. در این مستندها گونه‌گونی نوع انسان با تمرکز بر فرهنگ‌ها و جوامع «حاشیه‌ای» و «دور» (به ویژه در باراکا) و مقایسه‌ی آن‌ها با شکلی از فرهنگ که امروز خود را فرهنگ جهانی می‌نامد (خاصه در سامسارا) در کنار توجه به طبیعتی «وحشی» و «عاری از تأثیر فرهنگ» تصویر شده است. با این حال در این‌گونه مستندها- در چگونگی ساخت‌شان، زمینه‌هایی که امکان ساخت آن‌ها را فراهم کرده و در عین...

درون هزارتوی تهران مروری بر تهران، هنر مفهومی ساخته‌ی محمدرضا اصلانی با گریزی به نظریه‌های زیمل و بنیامین در باب کلانشهر پیام غنی‌پور "تهران، هنر مفهومی" هدفمندانه تماشاگر را به پرسه‌زنی در تهران دعوت می‌کند اما عینک خود را بر چشم و ذهن بیننده می‌گذارد. قرار نیست گزارشی خبری و روزانه تدارک ببیند؛ بلکه تماشاگر را مبتلا به روایتی سوبژکتیو می‌کند تا از ظاهر آنچه هر روز در معرض دید و شنید داشته، فراتر رود. و واقعیتی را که فیلمساز (راوی اصلی) به آن پی برده، از طریقی غیر واقعگرا ارائه دهد. فیلم در اکثر موارد تصویری معوج‌از اشیا و افراد می‌سازد و روایت خود را با ساختاری غیر کلاسیک پیش می‌برد. عنوان فیلم نیز اشاره به نوعی از هنر دارد که کلاسیک و رئالیستی نیست و هنر مدرن را تداعی می‌کند. هنر مدرن با گسست هنر و اندیشه از رئالیسم و کلاسیسیسم پدید آمد و به طور مشخص، هنر...

  پرسش از چیستی "بازنمایی هویت شهر تهران در سینمای مستند معاصر 10 سال اخیر" با نگاهی انسان‌شناختی، تمامی آن‌چیزی بود که در این رساله به آن پرداخته شد. بنابراین در جمع‌بندی مباحث تشریح شده در ابتدا باید به مفاهیم "هویت" و "هویت شهر" بازگشت که معنای خود را به شکلی زمینه‌ای در این نوشتار، تشریح کرد‌‌ه‌اند. از طرفی، تمام مسئله‌ای که این تحقیق، پیرامون وجود آن شکل گرفت، به نوعی ماهیت سهل و ممتنع همین مفهوم "هویت" بود که در برداشتی سنتی‌ماهیتی ایستا، منجمد دارد و از همین رو قابل تشخیص دارد؛ در حالی که هویت را باید در سیالیت و پویایی‌اش درک کرد. در توضیح مفهوم سیالیت در هویت می‌توان به شکلی سلبی عمل کرد. هویت سیال، مفهومی است که در درجه‌ی اول، به ثابت بودن ماهیت یک هستار در طول  تاریخ، اعتراض می‌کند و نیز خالص بودن هویت را زیر سئوال می‌برد. در واقع، زمانی که از...

  عنوان کتاب: درآمدی بر انسان شناسی تصویری و فیلم اتنوگرافیک  گردآوری و ترجمه: ناصر فکوهی سال انتشار: 1387 تعداد صفحات: 342 ناشر: نی  تیراژ: 1650نسخه   امروزه تاثیر تصویر بر کیفیت زندگی ما غیر قابل انکار است، انسان برای شناخت دنیای پیرامون خود می¬تواند از حواس مختلفی کمک بگیرد اما احاطه شدن انسان امروزی توسط تصاویر سبب شده است که او به تماشاگر بدل شود و بیش از حواس دیگر از قوه¬ی بینایی خود سود جوید. پیشرفت تکنولوژی سبب شد تصویر از انحصار خواص دربیاید و مردم عادی بتوانند به راحتی با دوربین¬های دیجیتال و اخیرا با دوربین تلفن¬های همراه خود به ثبت تصاویر دست بزنند این فرایند نوعی گفتمان تصویری را ایجاد کرده است، که این گفتمان تصویری باعث کمرنگ شدن زبان گفتاری در زندگی روزمره شده است. با توجه به این مسئله پرسشی که مطرح می¬شود این است که جایگاه تصویر در ایجاد شناخت در حوزه¬های علوم...

  تضاد علاوه بر قطبی شدن جغرافیای تهران در شمال و جنوب شهر، برخی از ادعاهای شهروندان در مستندهای بررسی شده نیز، حاکی از تضادهای درونی‌تر در فرهنگ شهر دارد. "تهران مثل یه کارخونه است، کارخونه‌ی شلوغ. یه سری آدم بی‌ربط دارن کنار هم زندگی ‌می‌کنن و همدیگه رو تحمل می‌کنن." (دقیقه‌ی 3 و8 ثانیه، این‌جا تهران است)، "اگه بخوام یه تصویر از تهران بکشم ، پت و مت و می‌کشم چون به نظرم میاد همه کارایی که تو تهران انجام می‌شه شبیه کارای پت و مته." (دقیقه-ی 5 ام، این‌جا تهران است) و...  افلاطون، بزرگ‌ترین حسن در تأسیس شهر را عوامل انسجام بخش و برعکس آن را عامل شر معرفی کرده است. از نظر او شر برای شهر، آن چیزی است که موجب تشتت و تفرقه می‌شود و اتفاق و وحدت در شهر، حاصل خیر است که از شرکت در شادی‌‌ها و اندوه‌های مشترک پدید می‌آید(افلاطون،1379: 292).اما نظر سینمای...

    فصل چهارم یافته های پژوهش فصل چهارم: یافتههای پژوهش پاسخ گفتن به این پرسش که " آیا تهران معرفی شده در سینمای مستند معاصر ایران، شهری صاحب هویت است، یا خیر؟" نیازمند پرداختن به "معیارهای احتمالی شکل دهی به هویت شهر تهران در فیلمهای بررسی شده" است که از طریق پرداختن به آنها میتوان برای پرسش اول، پاسخ نسبتاً راضیکنندهای را اتخاذ کرد. در واقع، فرض من بر این است که تهران، همچون هر هستار وجودی دیگر، یک شهر صاحب هویت است و این هویت اگرچه میتواند مخدوش یا سراسر آسیب باشد اما به هر حال از معیارها و مشخصاتی تشکیل شده است که این شهر را در مقایسهای تاریخی و یا جغرافیایی، قابل تشخیص میکند. برای این منظور و به قصد نوشتن از هویت شهر که در درجهی اول، ناشی از نقاط تمایز و مرزهای تشخیصی آن، با دیگر شهرها است؛ ابتدا بر اساس یک تقسیمبندی سه...

  نیمۀ ماه، پنهان زیر گفتمان های مسلط نقد فیلم نیمه پنهان ماه ساخته آزاده بیزار گیتی     محمد تهامی نژاد   به گفته کروچه تاریخ نگار ایتالیایی،" هر تاریخی تاریخ معاصر است". در  فیلم نیمه پنهان ماه، تاریخ نگار، مواد تاریخی را با مفاهیم جدید توضیح نمی دهد، بلکه می کوشد با جستجویش در تاریخ، مواد و حوادث  تاریخی ای که تاریخ رسمی خواستار فراموشی بسیاری از وجوه آن  بوده است را بطور انتقادی شناسایی کند  و با این منبع شناسی انتقادی، آنها را در جایگاه مفقود شدۀ اجتماعی وسیاسی شان  بنشاند. به عبارت دیگر خانم بیزار گیتی می کوشد، یک مجموعه تغییرات را در دوره ای شناسایی و پیگیری کند که تغییر را بر نمی تافت و به دنبال تداوم بود. از این رو در بخش متعلق به دوره قاجار با تاریخ نگاری عصر تجدد روبرو هستیم. یکی از مهمترین عناصر تاریخنگاری عصر جدید در ایران ، نقش...