سجّاد آیدِنلو چنین گفت دهقان (کوتاه‌شدة شاهنامة فردوسی). گزینش و گزارش: محمّدجعفر یاحقّی. مشهد: به‌نشرِ آستان قدس رضوی، 1394 در تاریخچة تلخیص شاهنامه دو تن دو گزیدة جداگانه از این متن به دست داده‌اند. نخست مرحوم استاد محمّدعلی فروغی که منتخبِ دومشان با همکاری شادروان استاد حبیب یغمایی بوده است و دیگر، دکتر محمّدجعفر یاحقّی. ایشان در سال 1369 برگزیده‌ای با نام بهین‌نامة باستان (شامل 8423 بیت) منتشر کردند که تا امروز چند بار تجدید چاپ شده است. خلاصة دومِ دکتر یاحقّی چنین گفت دهقان نام دارد که عنوان فرعی آن کوتاه‌شدة شاهنامه است. این برگزیده بر اساسِ هر دو ویرایشِ تصحیح دکتر خالقی‌مطلق فراهم آمده و 8160 بیت است. چنین گفت دهقان مقدّمه‌ای بیست‌وپنج صفحه‌ای دارد که بخشی از آن گزارش کوتاهی دربارة سیرِ گزیده‌پردازی از شاهنامه در ایران و هند است و بخشی دیگر با نامِ «فردوسی از ولادت تا درگذشت» معرّفی فردوسی و شاهنامه است و در...

  کامیار عابدی به احترامِ استاد جلال خالقی مطلق در هشتادمین سال تولّد او 1. پیش‌سخن الف) آشنایی ایرانیان و غیر ایرانیان با اسطورۀ آرش کمانگیر در دورۀ قبل از اسلام، از طریق داستان‌های شفاهی و اوستا بوده است و در دورۀ بعد از اسلام، از راه اشاره‌هایی در برخی آثار منظوم، و نیز شماری از کتاب‌های تاریخی مانند تاریخ طبری، آثارالباقیۀ ابوریحان بیرونی، تاریخ گردیزی، غررالسّیر ثعالبی و چندین و چند اثر دوره‌های میانی و متأخر(در این زمینه ر.ک: آرش تیرانداز، تفضّلی، صص76-79). این آشنایی در دورۀ تجدّد ادبی، به ویژه با نشر گزارش یشت‌ها در آغاز سدۀ شمسی 1300 به قلم و تحقیق ابراهیم پورداود جانی دیگر گرفت. البته، جست‌وجوی اسطوره‌شناختی در آرش کمانگیر پس از این دهه، همچنان تداوم یافت. اما در همین دوره ایرانیان همراه با این قهرمان حماسی از حوزۀ پژوهش به قلمرو آفرینش نیز گام نهادند. نوشتۀ حاضر پیگیری سیر تاریخی ـ تحلیلی داستان...

  از هر شخصیت تاریخی که سخن  گوییم، به ناچار داده های تاریخی زمان و زندگیش از الویت برخوردارند، این  داده ها، اما نشانگر شخصیت و اهداف او نیستند. اهداف معمولا گاه ناپیدا و پنهان اند و از خلال شواهد می توان تصویری از آنها به دست داد. گرچه از داستان دقیق زندگی فردوسی زیاد نمی دانیم، اما شخصیت و اهدافش در سرایش شاهنامه  در خلال ابیاتی در آن- اگر خود را از قید تصورات مسکوک رایج برهانیم- بیشتر خود را می نماید. بد نیست نگاهی گذرا به زمان و تاریخ سرایش شاهنامه بیاندازیم.  بنا به پژوهش دقیق و موشکافانه ی شادروان امین ریاحی، تاریخ تولد فردوسی 329 ه.ق. است و با به قدرت رسیدن محمود غزنوی او  57 یا 58 ساله بوده است. فردوسی حال و هوای 58 سالگی خود را چنین توصیف می کند: از آن پس که بنمود پنجاه و هشت            ...

مریم گودرزی نام جلال خالقی‌مطلق پس از پنجاه سال کار بر روی تصحیح شاهنامه فردوسی، آن‌چنان با شاهنامه و حکیم فردوسی گره خورده که بی‌اختیار در هر مبحثی مربوط به این دو، در وهله اول به یاد او می‌افتیم و به سراغش می‌رویم. این روزها که بازار گفت و شنود در باب نژادپرستی داغ است و هر‌کس از زاویه‌ای به این مسئله می‌پردازد، نام فردوسی و شاهنامه زیاد شنیده می‌شود. عده‌ای با اختلاط مباحث، ایران‌دوستی و نژادپرستی را اشتباه گرفته‌اند و برای تحقیر دیگران از شاهنامه مثال می‌آورند و عده‌ای هم بی‌هیچ سعی، دارند با عینک امروز به شاهنامه نگاه می‌کنند و ایران‌دوستی فردوسی را نفی می‌کنند. در این میان مسلما بهترین کسی که می‌تواند در این‌باره اظهار‌نظر درست و علمی داشته باشد، دکتر خالقی مطلق است که عمری همدم و مونس شاهنامه بوده و غیر از تصحیح شاهنامه، در این زمینه مقالات زیادی نوشته و تحقیقات بی‌شماری انجام داده...