بهروز امینی     گر ز جـغرافی پُرسی، به تو بنـماید راسـت عرض و طول و جهت و مردم هر شهر و دیار «ملک­الشّعراء بهار»      «جغرافیا» (Geographia)، واژه­ای یونانی و مرکّب از دو بخش Geo به معنای «زمین» و Graphia به معنای «ترسیم» است. از این­ روی می‌­توان جغرافیا را دانشِ ترسیم، تشریح و توصیف زمین دانست. این کلمه را مارینوس صوری (ف:130م) و بطلمیوس (ف:167م) برای عنوان کتاب­‌های خود در این باب به کار بردند و بعدها نیز همین واژه به صورت­‌های «جائوغرافیا» و «جاوغرافیا» در میان برخی دانشمندان عربی­‌زبان روایی یافت. دانشمندان جهان اسلام مانند خوارزمی ، ابن­حوقل و دیگران، برگردانی لغوی از واژۀ جغرافیا را با نام «صورت­‌الأرض» (سیمای زمین) برگزیدند. اما واژۀ جغرافیا به هیچ­روی معرّف دیرینگیِ علم شناخت زمین و مناطق آن نیست. سده­‌ها پیش از آنکه مارینوس و بطلمیوس اقدام به نگارش مطالبی در این باب نمایند، سنّت شناخت سیمای زمین و وصف...