دیدن نوعی شدن است، آزاد شدن از بصریت حاکم، بازیافت بصریت در تغییر ، بکار انداختن دیدن اولیه همانند یک آوا، احساسات و گرایشات گنگ هنرمندانه ، دیدن را تاب بیاوریم. دیدن را به مسیرها ی رفته و کوبیده نکشانیم. مرگ بصریت دگرگونی و زنده شدن نگاه است. آزادی نگاه از بصریت، نگاهی آزاد و شاعرانه ، میل به نگاه تازه از نفسِ دیدن، اسطوره نکردن نگاه ، دیدن را در بصریت اسطوره ننمائیم . گریز از حاکمیت بصریت ، دیدن شوریدگی است، خاطره است وبعد تغییر دهنده زندگی.اثر هنری چالش فی مابین دیدن و بصریت ، دربدو امر غیر هنری بنظر میرسد ولی نهایتا هنری است.دیدن در ارتباط با جهان رخ میدهد و رخداد، سوژه را پشت سر می گذارد. اثر هنری را به شناسنامه منتصب ننماییم، آنرا ببینیم و آنرا به معنائی اقتدارگرایانه نسپاریم. برای کسی که خانه ای برای زندگی ندارد، دیدن، آفریدن، خانه وی است. باید...

مثل فرنگیس پرلاشز کجا و آن درخت توت وسط کوچه دلبخواه کجا؛ آن کوچه باریک بالاتر از میدان راهآهن سویی به سمت امیریه و سوی دیگر بازارچه آهنی که در نهایت یکسر شکار شدند پیش مرگ! منوچهر بدرقه چه بیرحم است خاک پاریس! جان میگیرد، خسته میکند و سرگشته. دست آخر میکشد؛ با کوله باری اندوه و حرفهای درگوشی. پاریس برای روشنفکر و نویسنده ایرانی مرگ است و درد بیدرمان. سرنوشت هدایت، ساعدی، مسکوب و اسلام کاظمیه در پاریس اندوهبار است. پاریس جشن بیکران همینگوی، پاریس مامن پرسهزنیهای نیمهشب وودی آلن در پیری، پاریس پاتوغ الجزایریهایی که در اول قصه با مرگ مادر شروع میکنند و «بیگانه» میشوند، پاریس صدای ادیت پیاف در صفحه گرامافون، پاریس جادوی تروفو با «400 ضربه»، پاریس «حفره» ژاک بکر، پاریس ترکیب سکوت و بارانی و اسلحه به دستان ژان پیر ملویل، پاریس نفس زدنهای گدار و ژان پل بلموندو، پاریس بندر مهآلود مارسل کارنه،...

شاهرخ مسکوب و داستانهاي شاهنامه بازنشر جلسه نقد و بررسي دو کتاب از شاهرخ مسکوب در مجله «کتاب امروز»/ ميزگردي با حضور مهرداد بهار، ناصر پاکدامن، اميرحسين جهانبگلو، داريوش شايگان، محمدرضا شفيعيکدکني و شاهرخ مسکوب مجله «کتاب امروز» در سال 51 به بهانه چاپ کتابهاي «مقدمهاي بر رستم و اسفنديار» و «سوگ سياوش» هر دو از شاهرخ مسکوب، ميزگردي ترتيب داد که در آن علاوه بر نويسنده، آقايان مهرداد بهار، ناصر پاکدامن، اميرحسين جهانبگلو، داريوش شايگان و محمدرضا شفيعيکدکني حضور داشتند و به نقد و بررسي آثار يادشده پرداختند. در پرونده شخصيت اين شماره کرگدن که به مرحوم مسکوب اختصاص دارد ديديم بيمناسبت نيست که يک بار ديگر اين ميزگرد را منتشر کنيم و در عينحال يادي کنيم از بزرگواراني که در آن جلسه شريف حضور داشتند. ناگفته نماند که متن اصلي بسيار مفصل است که ما براي انتشار مجدد آن را خلاصه کرديم. ناصر پاکدامن: از ميان شخصيتهاي اساطيرييا...

  فردوسی در مقدمه ی شاهنامه در توصیف چگونگی شکل گیری شاهنامه از گردآوری داستان هایی نزد موبدانی سالخورد سخن می گوید تا آنچه را به یاد داشتند بازگو کنند و با بازگویی یاد و خاطره هایی از پدران خود داستانی تازه در عصر و زمانش ثبت کنند تا یادگار ماندگار شود: ز هر کشوری موبدی سالخورد/ بیاورد کین نامه را گرد کرد بپرسیدشان از کیان جهان /وزان نامداران و فرّخ مِهان که گیتی به آغاز چون داشتند /که ایدون به ما خوار بگذاشتند چگونه سرآمد به نیک اختری /بریشان بر ان روز کُندآوری بگفتند پیشش یکایک مهان/ سخن های شاهان و گشت جهان چو بشنید ازیشان سپهبد سخن/ یکی نامور نامه افگند بن چنین یادگاری شد اندر جهان /برو آفرین از کِهان و مِهان (شاهنامه، به کوشش خالقی مطلق، ج. 1، ص 12). از کیان و فرمانروایان جهان پرسیده می شود، این که آغاز شکل گیری تاریخ چگونه بود...

تقدس در شهرهای سده میانه در شهرهای قرون وسطی جدایی کامل میان تاثیر نیروی ماورایی بر زندگی زمینی و شهرها اتفاق می افتد. و تنها عنصر کلیسا و متولیان آن عامل و فرصت ایجاد ارتباط میان دو جهان هستند. به همین دلیل کلیسا نقش یگانه و ویژه ای دارد و در مرکز شهر قرار میگیرد. در سالهای میانه، در ایتالیا، بیشتر فضاهای باز عمومی در ارتباط با کاتدرال و کلیساها شکل میگرفته اند تا فرصت تجمع مردم بیشتری را به دست دهد و همگان از موعظات واعظان الهی بهره مند شوند. تقدس در شهرهای امروز در طول تاریخ شهرنشینی، بیشترین شهرها تحت تاثیر دو نیروی اصلی شکل گرفته اند، از سویی نظم و نظام ماورایی، ساختار اجتماعی و فضایی شهرها را به شدت تحت تاثیر قرار داده و از سوی دیگر زندگی روزمره و نیازهایش در شکل دادن به فرم شهری موثر واقع میشود. در شهرهای امروزی تحت تاثیر تغییرات...

انواع مکان های مقدس اگر مکان مقدس برابر با جلوس جلوه قدس و ظهور الوهیت دانسته شود، پیش از هر مکان قدسی بیرونی، اولین ساحت قدس در درون آدمی است. در بسیاری از ادیان به حضور هر لحظه خداوند همراه با انسان اشاره شده است. در قران کریم آمده است که خداوند از رگ گردن به بشر نزدیک تر است که نشان دهنده آن است که حیطه روح انسان، اولین تجلی گاه خدایی مکان مقدس است. از سوی دیگر جایگاه اندیشه تقدس در ذهن انسان است، از این رو قابل حمل است و بر همین اساس می تواند کالبدی متحرک بپذیرد. (ارباب جلفایی, ص. 85) عده ای از بومیان استرالیا همیشه میله ای مقدس را با خود حمل میکنند تا هیچ گاه ارتباطشان را با عالم بالا از دست ندهند. بر همین اساس است که مکان مقدس الزامی به ثبات مکان جغرافیایی ندارد. در دنیای بیرون، از دیدگاه الیاده مکان...

مکان مقدس کجاست؟ میرچا الیاده (Mircea Eliade )از اسطوره‌شناسان و دین‌پژوهان نامدار است. دیدگاه او به مکان مقدس قابل تامل است. فضا و مکان در دیدگاه معمول و متعارف عرصه ای سه بعدی و نامتناهی به شمار می رود که پیوسته و یکپارچه است و تمایز و تفاوتی در آن وجود ندارد. به اعتقاد الیاده اما مکان گستره ای بی انتها و یکپارچه نیست که او انسانهای حاضر در این مکان را یکدست و همگون نمیداند. از دیدگاه او انسان ها بر اساس باورهایشان در دو دسته ی انسان های دینی و غیر دینی قابل دسته بندی هستند، و برای هر دسته مکان معنای متفاوتی از دیگری دارد. از دیدگاه انسان دینی با باور به ساحت برتر و بالاتر (بهشت) مکان نمی تواند کیفیتی یکپارچه و متجانس داشته باشد. از این رو نوعی جدایی، تمایز و امتیاز در بعضی مکانها نسبت به مکانهای دیگر برای انسان دینی بر اساس باورهایش...

سعید اسلامی راد آنچه به یک فرهنگ هویت می بخشد، هنر و جلوه های محسوس مادی آن است. گرچه آن چیزی که این فرهنگ مادی را حیات می‌بخشد؛ همانا سویه های ناملموس و ذهنی فرهنگی است. تلقی هنر و زیبایی بیش از هر چیز یک پرسمان فرهنگی و ناشی از گفتمان‌های مسلط اجتماعی است. بی‌شک زیبایی نیز چون دیگر مقوله های انسانی از نظر معنایی چیزی نسبی است که با دوگان دیگری چون زشتی معنا می یابد. در این نوشتار با توجه به مقوله‌های موجود در نمادپردازی و در شکل مشخصِ هنر سنتی سعی می شود تا نوعی ارزیابی فرهنگی، اعتقادی و اجتماعی از هنر جیرفت انجام شود. فرض متمرکز در این نوشتار سنتی پنداشتن هنر جیرفت است. گرچه بطور معمول سنت در مقابل مدرنتیه معنا می یابد اما در این نوشتار این مفهوم معنای خود را در اندیشه سنت‌گرایانی چون بورکهارت، کوماراسوامی و رنه گنون می گیرد. بنابر نظریات...

فریدون جنیدی نویسنده و از پژوهندگان فرهنگ و زبان‌های باستانی است. زمینهٔ تخصصی فعالیت او شاهنامه‌پژوهی است... - ایران‌شناس ، كارشناس زبان‌های باستانى، شاهنامه پژوه - متولد بيستم فروردین‌ماه۱۳۱۸ در روستاى فيشان نيشابور - در سال ۱۳۵۸، بنیاد نیشابور را بنیان نهاد و اکنون مدیر بنیاد نیشابور و نشر بلخ است - اکنون به صورت آزاد و رایگان به آموزش زبان‌های پهلوی و اوستایی و برگزاری انجمن‌های شاهنامه‌خوانی در بنیاد نیشابور مشغول است نوشته‌ها: زروان، سنجش زان در ايران باستان‎/ زندگى و مهاجرت آرياييان بر پایه گفتارهاى ايرانى‎/ نامه پهلوانى آموزش و خط و زبان پهلوى‎/ كارنامه ابن‌سینا‎/ فضل بن شادان نيشابورى و نبرد اندیشه‌هادر ایران پس از اسلام‎/ زمينه شناخت موسيقى ايرانى‎/ نامه فرهنگ ايران دفتر ۱ و ۲و ۳‎/ فرهنگ واژه‌های اوستايى ( به همراه روانشاد احسان بهرامى ) در ۴ دفتر‎/ واژه‌نامه روماتو (به همراهى روانشاد شيرعلى تهرانى زاده)‎/ واژه‌نامه راجى (به همراهى حسين صفرى)‎/ فرهنگ بيذوى...

  انسان شناسی و فرهنگ به اطلاع علاقه مندان می رساند که یازدهمین نشست از دوره ششم سلسله نشست های یکشنبه های انسان شناسی و فرهنگ (نشست 154) را با موضوع «اسطوره و نماد در ادبیات و هنر» را برگزار می‌کند. در این نشست آقای دکتر ابوالقاسم اسماعیل پور (اسطوره شناس، استاد دانشگاه شهید بهشتی در رشتهٔ فرهنگ و زبان‌های باستانی و عضو شورای عالی انسان شناسی و فرهنگ) و خانم فروغ اولاد (دانشجوی دکتری رشته ادبیات و زبان فارسی و پژوهشگر ادبی)، که گفتگوی خود با دکتر جلال ستاری را در قالب کتابی با همین عنوان منتشر کرده اند، سخنرانی خواهند کرد. همچنین در این نشست فیلم «درخت سخنگو» اثر آقای علیرضا قاسم خان نمایش داده خواهد شد. زمان نشست : یکشنبه 9 دی 97 ساعت 16 تا 19 مکان نشست: خیابان ولیعصر، نرسیده به میدان ولیعصر، خیابان دمشق، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات درباره فیلم مستند «درخت سخنگو»:...

درس نظریه‌های انسان‌شناسی دوره‌ی دکترا زیر نظر جناب آقای دکتر فکوهی گردآورنده: سیدحسین شهرستانی شاهنامه: گذار از اسطوره تا حماسه شاهنامه: گذار از اسطوره تا حماسه[1] ابوالقاسم اسماعیل پور دانشیار فرهنگ و زبان های باستانی دانشگاه شهید بهشتی این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید به استاد برجستهء ایران شناسی دکتر بهمن سرکاراتی مقدمه در این نکته که حماسهء ملی ایران بنیانی اساطیری دارد، اکثر دانشمندان اتفاق نظر دارند، اما باید چگونگی و کیفیت گذار از اسطوره به حماسه را در شاهنامه، تا آنجا که مقدور است، بررسی و تحلیل کرد. اساطیر هر ملتی پیرامون آفرینش، ایزدان، انسان و طبیعت، و ارتباط میان انسان و هستی، و نگهدارندهء کهن نمونه های آن ملت است. از این رو، اسطوره های شاهنامه به نوعی روایتگر ساختارهای اجتماعی، آیین ها و نمونه های اخلاقی و رفتاری ایرانیان باستان به شمار می روند. از سوی دیگر، حماسه به روایاتی طولانی گفته می شود که عمدتا منظوم اند و "به زبانی...

در فرهنگ و سنن هر قوم و ملتی، روزهایی وجود دارد که ریشه تاریخی و فرهنگی داشته و جلوه‌ای از باورهایی است که حتی با مقدسات دینی و مذهبی آنها پیش رفته و هویت فرهنگی و تاریخی آن جامعه را به نمایش گذاشته است. یکی از این روزها مربوط به سال نو خورشیدی است که یکی از شایع‌ترین آیین‌های جهانی است و کم‌تر تمدنی را خواهیم یافت تا از آن تهی باشد. هر قومی بر اساس تاریخ، فرهنگ و مذهب خود آغاز سال نو را در قالب برپایی مراسم و جشن‌های ملی و مذهبی پاس می‌دارد. عید نوروز و جشن‌های سال نو ما ایرانیان با برخورداری از یک فرهنگ و تاریخ اصیل و طولانی همچنین مصادف بودن آن با حیات هستی و جان گرفتن مجدد زمین، از امتیاز خاصی برخوردار بوده و آن را از اعیاد مربوط به سال نوی اقوام و ملل دیگر متمایز ساخته است. در استان آذربایجان...

کتاب مورد بررسی با عنوان اسطوره، امروز (Mythologies) اثر رولان بارت (Roland Barthes) ترجمه شیرین دخت دقیقیان از نشر مرکز است. سکانس اول: مقدمه رولان بارت در این کتاب به تحلیلهای موضوعی و همچنین نظریه اسطوره شناسی خود را ارائه داده است. گزیده نویسی، بیان دقیق نظریه و موضوعات با لحن دلنشین و ادبی او در این کتاب نیز دیده میشوند. کتاب پیش رو با عنوان "اسطوره ها" درزبان اصلی منتشر شده است. کتابِ ترجمه، شامل سه بخش پیشگفتار مترجم، مقاله "اسطوره، امروز" و گزیده مقاله های او از موضوعات مختلف است. یادداشت مترجم حکم مقدمه ای برای ورود به بحت اسطوره شناسی را دارد، مقاله "اسطوره، امروز" گویای مبانی نظری بارت به طور فشرده درباره اسطوره شناسی است و در بخش آخر مجموعه مقالات منتشر شده اودر روزنامه ها با موضوعات روز مانند چارلی چاپلین، انیشتین، شیر، شراب و ... است که به تحلیل اسطوره های معاصر میپردازد.اسطوره¬شناسی او...

همواره نزدیکی اساطیر و آیین‌ها و شباهت تفاسیر آن‌ها شگفت‌انگیز است. در اینجا به شرح جشن اکیتو می‌پردازم که همچون نوروز ما ایرانیان در اول بهار برگزار می‌شده، و دوازده روز ادامه می‌یافته، و مشابه باور ما که در نوروز نظم (ارته) بر خائوس (خواء) فایق می‌شده و نظم بهار پس از هرج و مرج زمستان، و خشکی و سرما می‌آمده، در باور بین‌النهرین نیز البته با رمز‌پردازی دیگرگونه‌ای، جنگ میان نظم و خائوس(بی‌نظمی) و جشن پیروزی نظم در اول بهار برگزار می‌شده. جشن باستانی اکیتو، از جشن‌های بین‌النهرین بوده که به میانه‌ی هزاره‌ی سوم ق.م برمی‌گردد. اکیتو یا اکیتوم (به سومری اکیتی سنونم، معنای لغوی آن درو کردن جو است؛ به اکدی اکیتو یا رش شاتین ، به معنای سر سال) این جشن بهارانه در میان سومریان، آشوریان، بابلیان و کلدانیان برگزار می‌شد. به نظر می‌رسد اکیتوی سومری از اسطوره‌ی سقوط اینانا خدا-مادر خدایان، به عالم زیرین و زندگی...

تورج رهبرگنجه مقدمه علَم یا جریده یکی از وسیله ­های نمادین به کار رفته در آیین سوگواری در میان شیعیان است .­این وسیله چوبی و بلند ارتفاعی حدود پنج تا شش متر دارد که رأس آن را با پنجه ه­ای فلزی از جنس برنج و پارچه­ های مشکی و رنگین می ­پوشانند .در علَم­بندی اغلب از پارچه­ های سبز به نشانه مظلومیت و محبوبیت امامان معصوم)ع(، قرمز به نشانه سرخی خون و شهادت آن بزرگواران و سفید که بیانگر سیمای نورانی آنان بوده  استفاده می­شد. نگاره­ های علَم را اغلب تصاویری از طاووس­، کبوتر، چهار­گلدان و طوطی در دو طرف تشکیل می ­داد. علَم­ ها در گذشته اغلب یک تیغ بودند که با مرور زمان به علَم­های سه­ تیغ، پنج ­تیغ، هفت­ تیغ و ... تا بیست ویک­ تیغ مبدل شدند. قدیمی­ترین علَم­های ایرانی در موزه توپکاپی  [1]  استانبول ترکیه نگهداری می­ شوند. این علَم­ها که نمونه ه­ای از علامت...

مقدمه فقر وجود ندارد، همه ی آن اسارت در زیر زبانی است که ما را به فقر و فرودستی عادت داده است. فقر ما، ناشی از تجربه ای تاریخی است که در پس بنیاد بی هویت و بی قهرمان در آورده است. شاید سیاست های زبانی یکی از مقصرهای فقر باشند، اما آن چه مظلوم حقیقی این مطالبه های زبانی است، خود آن است. مردم نیاز به آواها و نواهایی دارند که در پس نوشته و آوا، قهرمان های زندگی، حقیقت و کار نهفته باشد. در غیر این صورت، خود زبان هم اسارت است و می بینیم که سالیان سال به زبانی مأنوس چه اسارتی را درونی کرده ایم. اما آیا رهایی از فقر اسطوره ممکن است؟ همه ی جوامع از همه ی تنگناها با اسطوره ها و قهرمان های خودشان گذر کرده اند، اما وقتی در جامعه ای اسطوره ها به فراموشی و گمنامی سپرده شده و مدم تحت...

مریم قرسو نخستین دیدار من با باباغلام مارگیری، بابازار ِ روستای گرازویه در نزدیکی میناب، در سال 1385 بود. وقتی که برای مدتی کوتاه توانستم از کار و درس مرخصی بگیرم و چند روزی به دیار زار و زاری ها بروم. به همراه دوستی هنرمند و بومی از بندرلنگه عازم میناب شدیم و از آنجا به روستای تفتیده ی گرازویه رفتیم. هوا به شدت گرم بود و شهریور ماه تنها زمان فراقت من، و بنابراین چاره ای جز صبوری و تحمل تیغ آفتاب نداشتم. گرازویه روستایی است کم جمعیت، آرام، با درختانی تنک و خیابانهای خاکی. خانه ی باباغلام مارگیری رو به شرق، خانه ای کوچک و با صفا است که با پرده های گلرنگ آراسته شده است. همسری بسیار کم حرف و هنرمند دارد که تمام عصرها وقتی گرمای آفتاب کم می شود، در سایه ی درخت بزرگ روبروی در ورودی خانه، می نشیند و تار و پود نخ...

هسته اصلی بحث ما ناهمگنی ادراک انسانی مبتنی بر میتوس و ادراک مبتنی بر لوگوس و روابط بنیادین میان مقوله های شناخت و فرهنگ و نقش و جایگاه این دو در روند فهم تاریخی است. این ناهمگنی ادراک انسان از مفهوم حقیقت، درهمان ابتدای کار، به این گمان رهنمون می شود که ادراک انسانی برای نیل به حقیقت از منطقی واحد پیروی نمی کند. از سوی دیگر، در روزگار معاصر چنین تصوری شکل گرفته است که گویی ما به تعریف و تبیینی روشن و نهایی از دانش و روش علمی رسیده ایم و این روش نیز همانا یگانه روش نظام مند عینی و عقلانی کشف و تحصیل حقیقت است! واقعیت اما چنین تصوری را خدشه دار می کند، زیرا دامنه و گستره ی فهم و حقیقتی که علم مدعی است و به یُمن کاربست روش های رایج بدان نائل شده است، بسیار محدود است و بخش عمده ای از ادراک...