پیمان متین پيش‌گفتار امروزه بيش از هر زمان ديگر شاهد كشيده‌شدن مباحث فرهنگي در حوزه‌هاي علمي هستيم زيرا، انديشه‌هاي انتقادي پسامدرنيسم تلاش كرده‌اند قدرت عقلانيت محض را كه بر بنيادهاي تجربه‌گرايانه و اصول انديشه‌هاي عينيت‌گرا استوار است به چالش بكشند و آن را راه حل نهايي و كافي براي مشكلات بشر ندانند. بنابراين، برخي از مباحث همچون فرهنگ كه در دوران مدرنيسم از حوزة علوم محض دور شده بودند، دوباره در حال ورود به نظام‌هاي علمي هستند. نظام پزشكي و سلامت مدرن از اين قاعده مستثني نيست و حتي گشودن انديشه‌هاي فرهنگي در بحث سلامت و بهداشت و پزشكي مدرن بيش از مقوله‌هاي ديگر ضرورت يافته است. جهان مدرن رويكردها و فلسفة پزشكي را تغيير داد و نظام‌ها و بنيادهاي تازه‌اي براي آن پايه‌ريزي كرد. اين تغيير، هرچند كارايي كمي و كيفي بسيار قابل توجهي داشته و يكي از شاخصه‌هاي تفاوت عصر مدرنيسم و تكنولوژي با دوران كلاسيك و...

داوید لوبروتون برگردان ناصر فکوهی مارچلو و مارن وینار، از آنچه بر سر [دوستشان] پپه، آمده حکایت کرده‌اند: او در زمانی طولانی شکنجه شده بود، به او گرسنگی و تشنگی داده بودند و ناچارش کرده‌‌ بودند مدت‌ها سرپا بایستاد. اما پس از دو هفته، وقتی تمام کالبدش از زخم و درد پوشیده شده، او احساس می‌کند که بدنش در حال جداشدن از اوست. در تاریکی سلول زندانش، ناگهان به شکلی کاملا واقع‌نمایانه، تصویر دوستان قدیمی‌‌اش را می‌بیند که به او نزدیک می‌شوند و او را تشویق می‌کنند که مقاومت کند؛ آن‌ها هر روز به دیارش می‌آیند و از او خبر می‌گیرند و به او دلداری می‌دهند. «پپه، با حضور وهم‌آمیز دوستانش [...] به فضایی بازی‌گونه دست می‌یابد که وحشت شکنجه شدن را در او به احساس مبارزه‌ای تبدیل می‌کند که سبب می‌شود بتواند در برابر فنون پیشرفته شکنجه‌گرانش، شکست‌ناپذیر شود (وینار، 1989، 63). در چنین موقعیت حادی، وحشت و هراس...

داوید لوبروتون برگردان ناصر فکوهی و فاطمه سیارپور شکنجه پیش از هرچیز، هراس هولناکی است از قرار گرفتن زیر سلطه یک بی‌رحمی، بدون آنکه کم‌ترین کنترلی از بیرون وجود داشته باشد. تفاوت ِ هستی‌شناختی میان شکنجه‌گر و قربانی‌اش مطلق است؛ میان درد یکی، که به عاملی در سیراب کردن ِ [عطش] قدرت دیگری تبدیل می‌شود. شکنجه‌گر هیچ دردی احساس نمی‌کند و از این اختیار برخوردار است که با سرگرمی، درد را تا بی‌نهایت بر بدن دیگری بی‌دفاع تحمیل کند. او ارباب آسوده زمان است. و قربانی، آتشی از درد و رنج ِ نومیدی که شعله می‌کشد و او ناچار به تحملش است. و افزون بر خشونت‌های فیزیکی و اخلاقی که بر قربانی وارد می‌شود باید به گرسنگی، تشنگی، در‌هم ‌آمیزی‌های شرم‌آور [با محیط]، انباشتگی زباله‌ها، تحقیرها، کم‌خوابی، کثافت، قول دادن‌های ساختگی، حرف‌های ضدو‌نقیض، تهدید‌ها علیه خانواده‌اش،... روبرو شود: « فضایی از احتضاری پایان‌ناپذیر، فضایی که درون آن، سوژه خود را...

داوید لوبروتون برگردان ناصر فکوهی و فاطمه سیارپور آنچه در روانکاوی مازوخیسم (خودآزارگرایی) نامیده می‌شود، رفتاری نسبتاً رایج است، گرایشی ناخودآگاهانه به قراردادن خود در موقعیت رنج کشیدن بدون آنکه کوششی برای خروج از واقعاً از خود نشان داد، گونه‌ای قراردادن خود در بن‌بست بی‌آنکه آن را خواست اما بی‌آنکه کاری برای مقابله با مشکلات خویش انجام داد. یک فرد مازوخیست یا خودآزار اخلاقی ناخوادآگاهانه خویشتن را در سرنوشتی قرار می‌دهد. او می‌خواهد خودش را برای «موقعیت‌ها»یی که داشته تنبیه کند، او همه زندگی خودش را صرف شکوه و ناله از وضعیت‌هایی می‌کند که قابل توجیه نیستند. او به خودش اجازه نمی‌دهد از موقعیت‌ها یا از خوشبختی‌اش لذت ببرد. برای مثال رئیس یک بنگاه اقتصادی که ناگهان پس از درگذشت پدرش که زیر سایه او زندگی می‌کرد، همه مسئولیت‌ها برگردنش می‌افتد. این فرد تقریباً بلافاصله به دردهای کمری دچار می‌شود که زندگی‌اش را به قول خودش به یک «جهنم» تبدیل...

اقلیم به مجموعه‎ایی پیچیده از شرایط آب و هوایی یک منطقه جغرافیایی در سطوح خرد و کلان گفته می‎شود. در سنجش اقلیم شاخص‎هایی مانند دما، رطوبت، فشار جو، وزش باد و بارش مد نظر قرار می‎گیرند. در سنجش اقلیم معمولاً بارش بیش از سایر شاخص‏ها مد نظر قرار می‎گیرد. کشور ایران به خاطر قرار گرفتن در کمربند خشک جغرافیای ونوار بیابانی که در 25 تا 40 درجه عرض شمالی واقع شده است، از شرایط آب و هوایی برخوردار است که جز مناطق خشک و کم‎باران جهان به شمار می‎آید. اقیلمی که خشک و در حال خشک‎تر شدن است. (خسروی و همکاران 1389) در فصول سرد، هم زمان با عقب‎نشینی سامانه‎ی پرفشار جنب حاره، تحت‎تاثیر سامانه‎های کم‎فشار مدیترانه‎ای از غرب و سودانی از جنوب غرب قرار می‎گیرد که سامانه‎های مذکور در بستر غربی ایران فعالیت کرده و بارش‎های عمده‎ای را سبب می‎شوند. در این زمان سامانه پرفشار سیبری نیز به خاطر...

انسان‌شناسی درد و رنج (54) برگردان ناصر فکوهی و فاطمه سیارپور وقتی از بیماران دارای کمردرد مزمن درباره وضعیت و سرگذشتشان سئوال می‌کنیم، به تفصیل به شرح حادثه خود می‌پردازند، اما بسیار و ناگهان با نوعی حس عاطفی عمیق و با حرکت از نکته‌های به ظاهر جزئی که دریچه‌ها را [باز می‌کند] یک داستان دیگر را نقل می‌کنند؛ داستان یک ضربه دیگر را در آغاز زندگی‌شان (بورلو، 2004، 109).برخی از این بیماران از دردهای خود برای خویش یک مشغولیت تمام می‌سازند. درد همه حرف‌های آنها، فعالیت‌ها و زمانشان را پُر می‌کند. زندگی بر محور این درد به دلیل وجودی آنها بدل می‌شود. «این افراد ممکن بود در زمان خودشان پانچیست مترو، وکیل، تاجر، مانکن یا مستخدم بشوند؛ اما از روزی که [با این حادثه] زندگی آنها فرو می‌پاشد یا دیگر نمی‌تواند به صورت سابق باشد، تنها بدل به آدم‌ها «رنجور» می‌شوند (مزاس، 1986، 17). درد درون خود نمی‌ماند، بلکه همه...

 فيليپ دکامپ برگردان عبدالوهاب فخرياسري در پناه يک ديوار صخره‌اي، گروهي گرد آمده و استراحت مي‌کنند. سور و سات آشناي شب‌زنده‌داري به راه است. صداهايي به گوش مي‌رسند، شايد ترانه‌اي، و بوي گوشت گاوي که به سيخ کشيده و بريان مي‌شود، به مشام ميرسد. لذت گذشت زمان در زير چادر. ٦٠ هزار سال پيش، همين اردوگاه «فولي»، در نزديکي پواتيه، محل زندگي زنان و مردان نئاندرتال بود... ارزش و اهميت نمايشگاهي که در موزه بشر بر پا شد در حيات پرتلاطم بشر از هومو ساپينس - انسان «مدرن»-، که حدودا ٣٥٠٠٠٠ تا ٣٥٠٠٠ سال پيش زندگي مي‌کرد، تا به امروز است. پشتوانه اين ستايش از دگرگوني، پژوهش‌هاي سترگي است ‌‌که خط بطلان بر تمام پيشداوري‌ها پس از کشف استخوان‌هاي نيمه‌ميمون‌ها در سده نوزدهم کشيدند. تصورات عجيبي که بيشتر شاهدي است بر مناسبات ما با «آن ديگري» تا خود آن «ديگري»،که بر اساس اسطوره‌هايي چون انسان پشمالو چماق در دست پيش...

  داوید لوبروتون برگردان ناصر فکوهی و فاطمه سیارپور درد درد گاه نشان دهنده تداوم یک پیوند است، حافظه‌ای که زخم خود را بر بدن وارد کرده ولو آنکه فرد شرایط پدیدار شدنش را از یاد برده باشد. درد با رویدادی مهم و حتی ضربه‌ای سخت تغذیه می‌شود، رویدادی که مرزهای قابلیت نمادین بدن را پشت سر گذاشته باشند و در کالبد فرد چون تکه چوبی که در پوست گیر کرده و دائم درد ایجاد کند. چنین زخمی مرتب بقایای دردهای قدیمی را به یاد می‌آورد، به قول فروید [آن‌ها را احیا می‌کند] که درباره هیستری‌ها می‌گفت، ردپای زنده‌ای هستند از حادثه‌ای که پایان نمی‌یابد. پناه بردن ناخودآگاه به دردی که زندگی انسان را تباه می کند راه گریزی است برای فرار از یک دوره‌ هراسناک از تاریخ زندگی خود یا از دوره‌ای بلند که زخمی التیام ناپذیر بروجود او زده است. و در همین حال درد، بدون آن‌که فرد...

    انسان شناسی و فرهنگ به اطلاع علاقه مندان می رساند که هفتین نشست از دوره ششم سلسله نشست های یکشنبه های انسان شناسی و فرهنگ (نشست 150) را با موضوع «ژنتیک و فرهنگ» برگزار می کند. در این نشست آقای دکتر رضا عمانی سامانی (پزشک و مدیر گروه اپیدمیولوژی و سلامت باروری پژوهشگاه رویان) درباره «ورود پزشکی به ژنوم انسانی و دست ورزی های ژنتیکی» و خانم دکتر زهره انواری (عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران) درباره « مسائل اخلاقی مداخلات ژنتیکی» سخنرانی خواهند کرد. زمان نشست : یکشنبه 11 آذر 97 ساعت 16 تا 19 مکان نشست: خیابان ولیعصر، نرسیده به میدان ولیعصر، خیابان دمشق، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات  

  زیست قوم شناسی   تالیف ا. ن. آندرسن، دبورا م. پیرسال،‌ یوجین س. هان،‌ نانسی ج. ترنر- 2011   ترجمه منیژه مقصودی (دانشیار دانشگاه تهران) ‌ هما حاجی علی محمدی (پژوهشگر ارشد مردمشناسی پژوهشکدۀ مردم‌شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری) امیر غریب عشقی ‌‌(عضو هیأت علمی سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی) بابک غلامین (عضو هیأت علمی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی)   پیشگفتار متن حاضر ترجمه‌ای از نسخۀ انگلیسی کتابی با عنوان Ethnobiology (زیست‌‌قوم‌شناسی) است که در سال 2011 در نیوجرسی و همزمان در کانادا به چاپ رسیده است‌. این کتاب توسط اساتید دپارتمان‌‌های انسان‌شناسی و محیط‌زیست دانشگاه‌های غرب از جمله آمریکا و کانادا تالیف شده است؛ اساتیدی نظیر: دکتر آندرسن از دانشگاه کالیفرنیا، دکتر پیرسال از دانشگاه میسوری در ایالت کلمبیا، دکتر هون از دانشگاه واشنگتن و دکتر ترنر از دانشگاه ویکتوریا و دپارتمان محیط‌زیست در فراهم‌آوردن آن نقش داشته‌اند‌. کتاب پیش‌رو، دارای بیست‌و‌دو فصل است...

حامد حسینی سن فاکتوری است که پس از جنسیت مهمترین ویژگی توصیفی انسان محسوب می شود.اما ظاهرا برخورد منطقی و شفاف با این عدد راحت نیست.با نظری مختصر بر احوال جامعه و اطرافیان و بررسی منصفانه خودمان به سرعت در می یابیم که کسی به سادگی حاضر نخواهد شد سن واقعی و دقیق خود را بگوید.اما چرا این مبهم گویی در زمینه ای که می توان آنرا با دقت مناسبی با اعداد بیان کرد رخ می دهد؟ هر چند این مسئله در جامعه ما نمود بارزی دارد اما کمتر جامعه ای است که به آن مبتلا نباشد.در ایران روشهای بیان مبهم سن بسیار است.در مرحله اول با رواج جمله ((سن خانمها را که نمی پرسند)) نیمی از جمعیت را از گزارش صحیحی در این مورد معاف می کنیم.بخش دیگری از جمعیت با استناد به اینکه روند صدور شناسنامه در سیستم اداری چندان دقیق نیست و اشاره به سهل انگاری والدین...

امیر مقدم سال 80 بود که در رشته مردم‌شناسی دانشگاه مازندران پذیرفته شدم. پیش از ما و در سال 79، نخستین ورودی مردم‌شناسی در این دانشگاه پذیرفته شده بودند و ما گروه و ورودی دوم بودیم. اما سال پیش هیچ استاد و مدرس انسان‌شناسی‌ای نداشتند و تازه سال 1380 بود که نخستین عضو گروه با مدرک کارشناسی ارشد انسان‌شناسی، وارد دانشگاه و گروه علوم اجتماعی شد. با این همه، در نیم‌سال نخست، ما با این استاد هیچ درسی نداشتیم. تصور کنید رشته مردم‌شناسی را برگزیده و وارد دانشگاه شده‌ایم، اما درس مبانی مردم‌شناسی که پایه‌ای‌ترین درس برای رشته‌مان است را به یک استاد جامعه‌شناسی می‌دهند؛ آن هم استادی که سر کلاسش با افتخار می‌گفت: «من شش سال است هیچ کتابی نخوانده‌ام!». می‌دانم باور نمی‌کنید که توی یک دانشگاه دولتی بزرگ، آن هم نه امروزه، بلکه شانزده سال پیش، آن هم نه یک مدرس حق‌التدریسی، بلکه یک عضو هیئت علمی تمام‌وقت،...

 پاسخ به اين پرسش و آسيب‌هاي برآمده ازآن مستلزم پرداختن به زيرساخت‌ها و مؤلفه‌هاي فرهنگي و آموزشي در کشور ماست که در ريشه‌ي آن کهن و قديمي است و تا زماني که اين ريشه‌ها اصلاح نگردد محصولاتي از اين دست همواره از درخت معرفت در دامن ما خواهد ريخت. اين نقص در مراحل گوناگون آموزش و تربيت جامعه‌ي ما وجود دارد و خود را به انحاي گوناگون نشان مي‌دهد. آنچه به رشد و پرورش يک انسان از بدو تولد کمک مي‌کند ذخيره‌ي ژنتيکي و پيش‌فرض‌ها و محيط اجتماعي است. در محيط اجتماعي خانواده و بعد مدرسه در درجه‌ي اهميت فوق‌العاده‌اي قرار دارند. رويکردي را که در بررسی اين مسئله به عنوان رويکرد مختار پاسخگويي برگزيده‌ام و به آن باور دارم رويکرد در عقلانيت نقّاد (Critical Rationalism) است. آموزش و پرورش يکي از نهادهاي بسيار مهم انسان‌ساز و تمدن‌آفرين است که نقش بسبار مهمي در شکل دادن به حيات فرهنگي آدميان...

رفتار دوگانه چيني‌ها در مورد فراورده‌هاي فراريخته نوشته ژانگ ژولن* *روزنامه‌نگار ترجمه عبدالوهاب فخرياسري براي نخستين بار، در ١١ ژانويه، برنج فراريخته توسط پژوهشگران در ووهان، به تاييد سازمان غذا و داروي ايالات متحده رسيد. ولي نمي توان آن را در خاک کشور چين کاشت و برداشت. اين تناقض مختص پکن است که رسما انجام پژوهش را تشويق مي‌کند، ولي در مقابل عدم علاقه مردم، کاشت آنرا محدود مي‌کند. در يک صبح بهاري ماه مه سال ٢٠١٧، به کمک يک راننده تاکسي، پاي پياده از جاده‌هاي پر پيچ و خم شوشان گذشتم و سرانجام خودم را به پايگاه کشت برنج فراريخته رساندم. در اين شهر، در دل کوهي پوشيده از گياهان انبوه ‌گرمسيري، در بيست کيلومتري شهر فوژو، مرکز استان فوژيان (جنوب شرقي چين)، شانزده هزار نفر زندگي مي‌کنند که هيچکدام چيزي از « فراورده‌هاي حاصل از مهندسي ژنتيک » نمي‌دانند. با اين حال، در انتهاي يک بن‌بست، بر روي...

داوید لوبروتون برگردان ناصر فکوهی و فاطمه سیار‌پور در روایت سولژه نیتسین، دیومکای جوانی که مبتلا به سرطان است، درد زیادی در پا دارد. اما موقعیت اطراف، چند لحظه سبب می‌شود دردش را «فراموش» کند. او در راهروی بیمارستان با «آسیا» روبرو می‌شود به سرعت به او می‌‌گوید چقدر از رقصیدن احساس خوشبختی می‌کند. دیومکا از پای خود با او صحبت می‌کند و می‌گوید جراحان اصرار دارند عملش کنند. آسیا می‌گوید: «یعنی چه؟ پایت را قطع کنند؟ دیوانه شده‌اند؟ حاضر نیستند معالجه‌ات کنند! بهتر است آدم بمیرد که پا نداشته باشد، می‌فهمی چه می‌گویم؟ می‌توانی تصور کنی مثل یک آدم علیل زندگی کنی؟ زندگی برای آن است که از آن لذت ببری» و دیومکا به خود می‌گوید، آسیا حق دارد، «آیا می‌شود با چوب زیربغل خوشبخت بود؟ مثلاً الان کنار او نشسته، حالا باید با چوب‌های زیربغلش چه بکند؟ و با این پای خودش حتی نمی‌تواند یک صندلی بیاورد و...

نویسنده : پیتر ویدمر درماندگی برای روان کاوی اهمیت بسیار زیادی دارد. برای درماندگی در زبان آلمانی واژه ای است (Hilflosigkeit ) که دارای معانی مختلفی است. فروید در این مورد مطلب های زیادی نوشته است و ما می توانیم دلیل هایی که او را به این نتایج رسانده، از هم تمیز و تشخیص دهیم. زمینه های مختلفی را می توانیم ببینیم که درماندگی در آنها خود را نشان می دهد. فروید برای درماندگی سه دلیل را بیان می کند، زیست شناسانه، فیلوژنیک و روان شناسانه. دلیل اول که زیست شناسانه است، زایش زود هنگام انسان است. انسان تا مدت ها وابسته به رسیدگی دیگران است. افرادی که از کودک مراقبت می کنند، از طریق رسیدگی به او قدرتی می یابند. دلیل دوم، مساله دیگری را مشخص می کند، مساله عجیب و غریبی که با سکسوالیته در ارتباط است. سکسوالیته در مورد انسان دو زمانه است. زمان اول، مربوط به...

مقدمه: هدف عمده در هر ماخذشناسی، ارائه و دسته‎بندی آثار مربوط به پدیده یا مساله مورد نظر محقق می‎باشد. ما با همین هدف، تلاش نمودیم به مسئله بحران آب وارد شده و برخی کتب ارائه شده در این مورد را به مخاطبان انسان‎شناسی و فرهنگ معرفی نماییم. اما پیش از ورود به مسئله ذکر چندنکته ضروری است. نخست اینکه رشته‎ها و علوم متعددی به این مسئله ورود کرده‎اند و از این جهت، ما اعم از انسان‎شناسان و جامعه‎شناسان کم و بیش در این مورد تعلل کرده‎ایم. جغرافیا، علوم زراعت، مهندسی آب، شهرسازی، مدیریت و غیره. این پراکندگی، ارائه یک ماخذشناسی جامع را غیرممکن می‎کند و البته ما نیز چنین ادعایی نداریم. هر یک از علوم ذکر شده با استفاده از مفاهیم، روش‎شناسی و تعلق پاردایمی خاصی به مسئله‎ی بحران آب نگریسته و ورود پیدا نموده‎اند. با این همه، جستجو در آثار نشان می‎دهد که اغلب این آثار، در فرم مقاله...

کالبد یا بدن به عنوان وجه مادی و فیزیکی وجود انسان در فضا حضور دارد و فضایی را اشغال می‌کند. حضور در فضا از طریق حواس پنجگانه برای بدن بازنمود می‌شود و کالبد را در رابطه با کالبدهای دیگر قرار می‌دهد. مفاهیم، معانی و نمادهای فرهنگی بعدی همه از خلال تعمیم و تمایز این واقعیت و رابطه فیزیکی و بیولوژیک اولیه شکل می‌گیرد. تعمیم بدن خود به بدن‌های دیگر و تمایز میان خود و دیگری به شکل‌گیری مفاهیم «ما» و «آن‌ها» می‌انجامد(فکوهی،1397). مجموعه‌ای از باورهای ذهنی که سبب تفاوت‌گذاری میان خود و دیگری می‌شوند، به همراه عمل فردی یا اجتماعی بر اساس این باورها و با هدف حفظ، تداوم و تقویت آن‌ها و یا در جهت تخریب و تضعیف هویت‌های دیگر، «هویت» را برمی‌سازد(همان،1386) با این تعریف، هویت ساختاری ثابت و مستقل نیست بلکه مفهومی است که در تعامل خود با دیگری و فضا برساخته می‌شود. با در نظر گرفتن...