هر انسان به عنوان عنصری از جامعه، نیازهای بنیادینی دارد که بقا و تداوم حیات اجتماعی او به رفع آن نیازها به گونه ای پایدار بستگی دارد. نظام های فرهنگی شیوه های مختلف و خاصی برای رفع این نیازها ایجاد می کنند، اما مسئلة اصلی آنست که تداوم هر جامعه و صورت بندی نهایی آن بسته به نوع و شیوة پاسخ گویی به این نیازهای بنیادین است و نهادهای جامعه نیز در اساس برای رفع این نیازها به شیوه ای اجتماعی و در یک کلیت به هم پیوسته شکل گرفته اند. به همین دلیل می توان گفت هر فرهنگی، بنایی است شکل گرفته بر بنیان نیازها. این نیازهای انسانی از سطوح بیولوژیک و غریزی شروع شده تا نیازهای اشتقاقی ثانویه و در نهایت نیازهای استعلایی را شامل می شوند. از این منظر، تداوم هر فرهنگی منوط است به کارکردهای منظم و متوالی آن برای رفع انواع نیازها در همة...

سالهاست صدای بحران آب در ایران بلند شده است، اما هفته پیش در میدان تره بار اصفهان، هندوانه کیلویی سیصد الی چهارصد تومان معامله می شد، و مردی با وانت آمده بود تا هندوانه های بی کیفیت را برای تغذیه دامهایش بخرد. شاید اندکی این موضوع طنز به نظر برسد، اما نشانه ای است از یک بیماری فراگیر در ساختار معیشتی و سیاست حکمرانی ما. مدتهاست محققان و صاحب نظرات دلسوز خبر از بحران آب می دهند. در حوزه علم جغرافیا، استاد کردوانی سالهاست این بحران را گوشزد کرده اخیرا هم با تاسف فراوان تاکید کرده که "چرا باور نمی کنید آب نیست". در سخنرانی های دیگری نیز ابعاد مختلف این بحران را تشریح کرده و به خوبی نشان داده که چگونه در ساختار سیاسی ما فهم نادرستی از آب هست و حتی در جایی با تاکید گفته است که "هر استانی را میخواهید نابود کنید، به آن آب بدهید"،...

رفتار دوگانه چيني‌ها در مورد فراورده‌هاي فراريخته نوشته ژانگ ژولن* *روزنامه‌نگار ترجمه عبدالوهاب فخرياسري براي نخستين بار، در ١١ ژانويه، برنج فراريخته توسط پژوهشگران در ووهان، به تاييد سازمان غذا و داروي ايالات متحده رسيد. ولي نمي توان آن را در خاک کشور چين کاشت و برداشت. اين تناقض مختص پکن است که رسما انجام پژوهش را تشويق مي‌کند، ولي در مقابل عدم علاقه مردم، کاشت آنرا محدود مي‌کند. در يک صبح بهاري ماه مه سال ٢٠١٧، به کمک يک راننده تاکسي، پاي پياده از جاده‌هاي پر پيچ و خم شوشان گذشتم و سرانجام خودم را به پايگاه کشت برنج فراريخته رساندم. در اين شهر، در دل کوهي پوشيده از گياهان انبوه ‌گرمسيري، در بيست کيلومتري شهر فوژو، مرکز استان فوژيان (جنوب شرقي چين)، شانزده هزار نفر زندگي مي‌کنند که هيچکدام چيزي از « فراورده‌هاي حاصل از مهندسي ژنتيک » نمي‌دانند. با اين حال، در انتهاي يک بن‌بست، بر روي...

گفتگوی ایرنا‌پلاس با ناصر فکوهی تهران- ایرناپلاس- فکوهی معتقد است: پیش شرط مدیریت مسأله مسکن این است که دستاوردهای دموکراتیک در سبک زندگی و زندگی روزمره و حق تعیین سرنوشت را در جامعه تثبیت کنیم و به حاکمیت قانون و سلامت قوای سه‌گانه برسیم. وضعیت مسکن در پایتخت به موقعیتی بحرانی رسیده است، 42 درصد جمعیت تهران اجاره‌نشین هستند این در حالی است که بیش از 500 هزار خانه خالی در این شهر وجود دارد و در برخی مناطق شاهد افزایش 70 درصدی اجاره بها بوده‌ایم. برای بررسی این وضعیت گفت‌وگویی با ناصر فکوهی استاد انسان‌شناسی دانشگاه تهران داشتیم. او می‌گوید: حق مسکن از نیازهای عمومی است که دولت باید برای تأمین آن اقدام کند و این بخش را از حیطه سوداگری و منطق سود بیرون بکشد. متن گفت‌وگو با دکتر فکوهی را در ادامه می‌خوانید: ایرناپلاس: شما در حوزه تخصصی خود، انسان‌شناسی شهری بر حق دموکراتیک نسبت به شهر...

سال‌های سال است که دو پرسش وسواس‌آمیز بر زبان و در اندیشه مردم خانه کرده: «به کجا می رویم؟» و «چه باید کرد؟». و وقتی کسی در جایگاه یک روشنفکر یا متخصص باشد که انتظار می‌رود دانش بیشتری از اوضاع داشته باشد، این پرسش‌ها با اصرار بیشتر و کنجکاوی بالاتری مطرح می‌شوند. واقعیت در آن است که با وضعیت پیچیده‌ای که نه اکنون، بلکه دستکم پس از سپتامبر 2001 و حمله به برج‌های دوقلوی سازمان تجارت به وجود آمد، با خروج تنش‌های نظامی از منطق ِ تقابل متقارن و حاکم شدن رودررویی‌های نامتقارن میان تروریسم بین‌المللی و تروریسم‌ها و ارتش‌های منظم دولت‌های بزرگ، با پیشی گرفتن نظام‌های توتالیتر و مافیایی از مفهوم دولت مدرن و با پیروزی گسترده پوپولیسم‌ها در سراسر جهان از کشورهای توسعه یافته و حتی مهم‌ترین آنها ایالات متحده گرفته تا کشورهای واپس مانده، امروز هیچ کسی نمی‌تواند به این پرسش‌ها با دقتی حتی تقریبی پاسخ دهد....

عظيم محمودآبادي عوامل متعددي در شكل‌گيري جوامع دخيل هستند اما براي دوام يك جامعه همبستگي اجتماعي از اهميت بسيار بالا و استثنايي برخوردار است؛ عاملي كه هرچند از علل موجبه آن محسوب مي‌شود اما در علل مابقي اش نيز نقش بي‌بديلي را ايفا مي‌كند؛ نقشي كه البته در بزنگاه‌هاي حساس‌، پررنگ‌تر هم مي‌شود. ناصر فكوهي معتقد است كه مولفه‌هاي همبستگي اجتماعي ثابت نيستند و در طول دوران دچار تحول مي‌شوند. به باور استاد انسان‌شناسي دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران، بي‌توجهي به اين تغيير مولفه‌ها مي‌تواند همبستگي اجتماعي را دچار آسيب‌هاي جدي كند. آيا فرمول مشخصي براي سنجش ميزان همبستگي اجتماعي در يك جامعه وجود دارد؟ با چه فرمول و مكانيسمي مي‌توان ميزان همبستگي اجتماعي در جامعه را تخمين زد؟ در جامعه‌شناسي كمّي براي سنجش ميزان همبستگي اجتماعي، همچون بسياري ديگر از سازوكارهاي اجتماعي فرمول‌ها و روش‌هاي خاصي براي اندازه‌گيري وجود دارد. ما در انسان‌شناسي به اين فرمول‌ها باور مطلق نداريم...

  پیر ریمبرت برگردان شهباز نخعي گسست بين غرب و شرق اتحاديه اروپا محدود به تعارض بين دموکراسي هاي ليبرال و دولت هاي اقتدارگرا نيست. اين گسست به خاطر سلطه اقتصادي قدرت هاي بزرگ بر کشورهاي بلوک شرق است که از آن براي تامين نيروي کار ارزان استفاده مي شود. از سال هاي دهه ١٩٩٠، صنايع آلمان به لهستان، جمهوري چک، اسلوواکي و مجارستان منتقل مي شود. رمان خوبي است، داستان زيبايي است( اشاره به يک ترانه محبوب دهه هفتاد در فرانسه .م.) : آلمان که در سال ١٩٩٩ «مرد بيمار منطقه يورو» به نظرمي آمد(The Economist, 3 juin 1999) ، به يمن قانون بي ثبات سازي دستمزد (قانون هارتز)، که بين سال هاي ٢٠٠٣ و ٢٠٠٥ به اجرا درآمد، به نحوي معجزه آسا درمان گرديد. اين اصلاحات خود به تنهايي رقابت پذيري موسسات را تامين کرد، فروش خودرو مرسدس [بنز] در خارج را احيا نمود و آقاي امانوئل ماکرون...

  محمد کاظم عالی پور   نوشته فرناند برودل ترجمه فیروزه مهاجر ناشر:دیگر چاپ اول:زمستان 1380 مربوط به درس نظریه های انسان شناسی کتاب «بازنگری در تمدن مادی و سرمایه داری» اثر فرناند برودل،هفتمین مجلد از مجموعه مقالاتی است که گروه انتشارات دانشگاه جان هاپکینز ایالات متحده در زمینه تاریخ تطبیقی انتشار داده است.کتاب با نوشتاری از «چارلز تیلی»استاد دانشگاه کلمبیا در ژانویه 2009 آغاز می شود.اوابتدا از تنظیم موضوعی گزارش سالانه بانک جهانی در رابطه با توسعه در جهان سخن به میان آورده است و عناوین گزارش های بانک از سال 1991 تا سال 2001 را ناشی از دل مشغول ی های «وام دهنده ی کبیر» می داند.به عقیده ی تیلی گزارش های اولیه حاکی از باورمندی به پیوند مستقیم و سریع اقتصاد کشورهای فقیر به بازارهای جهانی آن ها را در میل به سمت رشد و توسعه اقتصادی مدد خواهم کرد.تیلی عنوان می کند که با سقوط پی...

آن ماتیو برگردان منوچهر مرزبانیان در سال‌های دهه ۱۹۳۰، بر بستر بیکاری فزاینده در فرانسه، لوایح چندی برای محدود ساختن مهاجرت و بیرون راندن بیگانگان «نامطلوب» وجهه قانونی یافت. در برابر سلوک احزاب سیاسی و مشی بخش بزرگی از مطبوعات که بر آتش کارزار بیگانه ستیزی خود می‌دمیدند، روشنفکران، قلم به دست گرفتند. آنها به دفاع از حق پناهندگی، سنتی ملی، برای هزاران پناهجوی اسپانیولی، ایتالیایی و دیگرانی برخاستند که از سرکوب در کشور خود می‌گریختند. «بیائید حق پناهندگی را باز بر پا داریم !» این بانگ حمایت از تبعیدیان، در سال ۱۹۳۵، از عنوان مقاله ای در هفته نامه Droit de vivre [”حق حیات“]، نشریه ”مجمع بین‌المللی مقابله با یهود ستیزی“ (پیش کسوت ”مجمع بین المللی علیه نژادپرستی و سامی ستیزی“) برگرفته بودند. سخن از رویدادهای ماه مه در میان است. فرمان دولتی ۶ فوریه به تازگی حق اقامت بیگانگان را به مدت دوسال در بخشی از تقسیمات کشوری...

استاد عبداله انوار از جمله انديشه ورزان و پژوهشگراني است که مطالعات و نظراتش در زمينه ي تاريخ ايران و به ويژه تاريخ يکصد سال اخير و نهضت مشروطيت عميق و بيطرفانه و به دور از تعصبهاي سياسي و فرقه اي است به همين دليل در سخن گفتن از مشروطيت از واقعيتهايي ميگويد که بسياري از پژوهشگران تاريخ مشروطيت به هر دليل از درک و بيان آن غافل ماندها ند. آنچه ميخوانيد گفتگويي کوتاه است درباره ي نهضت مشروطيت در جستجوي پاسخي براي اين پرسش که چرا مشروطه، مشروطه نشد. بيش از يک قرن از امضاي فرمان مشروطيت به وسيله ي مظفرالدين شاه قاجار گذشته است فرماني که سند پيروزي مشروطه خواهان تلقي ميشود اما با وجود امضاي اين سند، مشروطه و مشروطيت هيچگاه در ايران شکل نگرفت، چرا؟ براي اينکه مردم و جامعه آماده گي پذيرش مشروطيت را نداشتند درواقع اصلاً نميدانستند مشروطيت چيست. يک عدهاي از آزاديخواهان و...

کلمانتین متنیه و مارگو همریش  در فرانسه، يکي از ده تعاوني توليدي، از طريق شرکتهاي ورشکسته بوجود مي آيند. در مدت چند ماه کارکنان بايد با ارائه يک برنامه منسجم، کنترل شرکت ورشکسته و سازماندهي اداره آنرا به عهده بگيرند. فوريت نيازبه اين سازماندهي، سنديکاها را وادار مي کند به منظور حفظ موقعيتشان، روند کلي فعاليتهايشان را باز نگري نمايند. محوطه ساختمان خالي و تاريک تر از ديروز بنظر مي آيد، پنجره ها براي هميشه بسته است. پرچم « اکوپلا زنده مي ماند» بالاي در ورودي کارخانه که سيني هاي آلومنيومي براي بسته بندي توليد مي کرد را برداشته اند. سکوت فضائي را در بر گرفته که پيش ازاين معمولا پر سر وصدا بود. همهمه ماشين آلات فقط ٧ کيلومتر دورتر از «سن ونسان دو مرکوز( استان ايزر)» به شهر «تراس» منتقل شده، محل اسکان شرکت ايتاليائي «کوکي» که « اکوپلا» را خريده و آماده توليد مجدد است. تعهد مي...

ژولين بريگو برگردان عبدالوهاب فخرياسري آن‌ها نه تنها براي ميلياردرها کار مي‌کنند، بلکه در خدمت طبقات متوسطي نيز هستند که در رشد و شکوفايي‌اند. شمار خدمتکاران منازل در هند، که از روستاهاي فقير آمده و محروم از حقوق واقعي‌اند، روز به روز بيشتر مي‌شود. به ندرت شورش مي‌کنند. با اين حال، در يکي از روزهاي ماه ژوئيه، هنگام غروب، جرئت کردند به مقابله با کارفرمايان‌شان برخيزند... از آن پس، به کارگيري آن‌ها از طريق شرکت‌هاي خدماتي، از نظر برخي، مطمئن‌تر است. حالا ديگر چهار هفته بيشتر از آن شب گذشته. در تاريک و روشن پارکي پر از ميمون‌هاي کوچک، سنجاب‌ها و پرندگان بي‌قرار بود که رشته‌اي از رويدادها براي بي‌بي زهره (١) رقم خورد. سررسيدن ارباب، سيلي‌ها، فرار، ضبط موبايل، گذراندن سراسر شب در مجموعه مسکوني؛ سپس، اوايل صبح روز بعد، آمدن همکاران، چوب و سنگ به دست، و شعارهاي حاکي از انتقام. دوازدهم ژوئيه بود. بي‌بي زهره، ٢٩ ساله،...

مجموعة مقالات خلیل ملکی. به‌کوشش رضا آذری شهرضایی. تهران: اختران، 1396. ج 4. 740 ص. نوشته‌های خلیل ملکی، در سال سرنوشت‌ساز 1332، در چهارمین جلد مجموعه مقالات... در بیش از 250 صفحه گرد آمده است. اغلب نوشته‌های ملکی از دوم فروردین تا اول شهریورماه را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: نخست، بازتاب حوادث روز، موضع‌گیری در برابر مسائل جاری و تحلیل شرایط کشور؛ و دوم، بحث‌های نظری در تاریخ و مبانی سوسیالیسم، «نظریة نیروی سوم»، شرایط سیاسی جهان، موقعیت قدرت‌های بزرگ رقیب... و مهم‌تر از همه، نقد کمونیسم، نظام شوروی و حزب تودة ایران. اکثر مقاله‌های ملکی در نشریات حزبی، یعنی روزنامة نیروی سوم و مجلة علم و زندگی به چاپ رسیده است. در این نوشته‌ها مواضع ملکی در برابر مسائل سیاسی روز، بخشی از مستندات تاریخ معاصر ایران را تشکیل می‌دهد و به‌ویژه اگر آن‌ها را در مقایسه با مواضع سایر نیروها و سطح بحث‌های معمول در نشریات...

  امکه (۱) برگردان عاطفه اولیایی انسان گریزی جمعی (کلاسنیتز) بخش۲ در آن ویدیو سه گروه دیده می شوند: یکم: در مورد شعار دهندگان چندان نمی دانیم. گاهی آنان را« ارازل ... عوام الناس .... دسته ها» خوانده اند. هیچکدام از این مفاهیم کمکی به شناخت آنان نمی کند و من نمی توانم اینان را تحت این نام محکوم کنم.(۶) در باره سن، محیط اجتماعی رشدشان، تحصیلات،‌مذهب، شاغل و یا بیکار بودنشان و آیا این که تا به حال تجربه ملاقات با پناهنده ای را در منطقه شان داشته اند یا نه، اطلاعی نداریم. آنچه این جا برایم مهم است زندگی نامه متنفرین نیست، مهم نیست بدانم آیا شخصا خود را «دست راستی» می خوانند یا نه، آیا به حزب و یا سازمانی سیاسی وابسته اند، آیا با آ د اف نزدیک اند، یا با لینک ( چپ) ، و یا به کدام موسیقی گوش می دهند. پلیس اعلام کرد...

ناصر عظیمی – مریم مسکینی چکیده دریای خزر طی چند هزار سال اخیر با وجود پیشروی و عقب نشینی های موضعی ولی مستمر، در مجموع از پای کوه های شمالی البرز تا ساحل امروزی عقب نشسته است. همین قاعده موجب بیرون آمدن مداوم خشکی از آب این دریا شده و می شود. بیرون آمدن خشکی در اثر عقب-نشینی دریای خزر که از دهه ی 1340 به آن « اراضی مستحدث» نام نهادند و برای آن قوانین وضع کردند، در گذشته مشکل چندانی پدید نمی آورد. اما از دهه ی 1340 با اهمیت یافتن وجه «کالا»یی زمین و نقش مبادله ای این کالا، تصرف زمین در اراضی مستحدث نیز مهم و مهمتر شد. به طوری که قانونگذار از میانه ی دهه ی 1340 برای این زمینها و نحوه ی تصرف و حریم آن شروع به وضع قانون کرد. وضع این قوانین در مجموع حق استفاده ی عموم از ساحل یعنی« حقِ...

شناخت هر پدیده به درجه شناخت تاریخی ما از آن پدیده بستگی دارد و فرآیند تاریخی بر آن است که نحوه شکل‌گیری پدیده و عناصر مؤثر در آن را کشف کرده و سپس آن را در طول زمان مورد بررسی قرار دهد. کتاب از شار تا شهر به مدد متون تاریخی و آثار و اسناد بر جای مانده و همچنین نیمرخ کالبدشناسانه موجود، سعی دارد دگرگونیهای کالبدی – فضایی آنچه امروزه شهر نامیده می‌شود را مورد ارزیابی قرار داده و به دنبال آن اوضاع و احوال اجتماعی – فرهنگی و سیاسی - اقتصادی حاکم بر جامعه که در ساختاری فضایی و کالبدی تبلور یافته را تبیین کند. کتاب دارای سه فصل است و هر یک از فصلهای شامل بخشهایی مجزا است که به گونه ای زنجیره‌وار در پی هم آمده‌اند، عناوین سه فصل کتاب عبارتند از: شهرنشینی، شهرگرایی و «شهرسازی» قبل از اسلام - شهرنشینی، شهرگرایی و «شهرسازی» در دوران...

برکت بي تقوايي دني روبرت دوفور  نظام سرمايه داري از زمان جامعه شناس آلماني ماکس وبر و کتاب او به نام «اخلاق پروتستان و روح سرمايه داري»، به مثابه نظامي منضبط، سختگيرانه، اقتدارگرا، اخلاقي و پدرسالارانه تصور مي شود. اما باز خواني « افسانه زنبوران » اثر برنارد ماندويل، پزشک و فيلسوف قرن هيجدهم به ما نشان مي دهد که بيش از يک قرن است که در اشتباهيم. «افسانه زنبوران» ابتدا با نام «وزوز کندو و يا کلاهبرداراني که پرهيزگار شده اند» در سال ١٧٠٥ چاپ شد، داستان کندوي عسل پر رونقي را به قلم مي کشد که در آن نه تنها همه حرفه ها بلکه همه نوع کلاهبرداري و بي تقوايي رشد و نمو مي کند. علت رفاه و برکت روز افزون کندو در آنست که همه اعضاي آن کم و بيش دزدند. اما احساس گناهي که روحشان را آزار مي دهد وادارشان مي سازد که پارسايي و پرهيزگاري...

حمید نامجو انور خوجه یکی از بدنام‌ترین دیکتاتورهای قرن بیستم، چهل سال تمام به عنوان رهبر حزب کمونیست «آلبانی» حاکم بلامنازع این کشور کوچک سه‌میلیون‌نفری در جنوب اروپا و در ساحل دریای «آدریاتیک» بود. رؤیای او برای حاکمیت سوسیالیسم راست‌کیش یا واقعی و متهم کردن رهبران دیگر کشورهایی که در آن‌ها کمونیست‌ها به قدرت رسیدند، به «رِویزیونیسم» و انحراف از مشی سوسیالیستی، از اتحاد شوروی گرفته تا چین و دولت‌های اروپای شرقی، عملاً آن کشور را برای نیم‌قرن منزوی و تبدیل به جهنم کرد. او در طی این چهل و اندی سال، نه‌تنها هر صدای مخالفی را خفه کرد بلکه به اعضای حزب و به کسانی که در قدرت گرفتن حزب کمونیست (کار) آلبانی به او یاری رسانده و تمام عمر به آتش کورة «کیش شخصیت» او دمیدند، نیز رحم نکرد و یک‌یک آنان را یا به جوخۀ اعدام سپرد و یا به اردوگاه‌های کار تبعید کرد. در میان تمام...

جیمز الکساندر برگردان ابوالفضل رضایی کمک های ایتالیا به اندیشه سیاسی و اجتماعی، به گونه ای انحصاری چشمگیر اند و در واقع، ملل اندکی دارای سنتی این چنین غنی و طولانی هستند. برای تحسین اهمیت ایتالیا در این باره، کافی است نام دانته، ماکیاولی و ویکو را به زبان بیاوریم. در قرن بیستم نیز، مشارکت های ایتالیایی ها از اهمیت بسزایی برخوردار است. از میان این قرن بیستمی ها، می توان به نظریه حاکمیت الیگارشی موسکا، مطالعه میخلز در مورد احزاب سیاسی، تحقیقات سیجل درباره ذهن جنایتکار و روانشناسی جماعت اشاره کرد. یکی از برجسته ترین جامعه شناسان و متفکران سیاسی ایتالیا ویفردو پارتو است. درواقع، نوشته های او آنچنان پرنفوذ است که "نمی توان تاریخ جامعه شناسی را بدون اشاره به پارتو نوشت". پارتو با وجود زندگی سیاسی پرفراز و نشیب و متشنج در قرن بیستم، تا به امروز به عنوان محققی با شهرت جهانی شناخته می شود. به علاوه...

*به لحاظ تاریخی به نظر می رسد در کشور ما مصرف کالای خارجی و موضوع وابستگی به یک تعلق فرهنگی و عادت تبدیل شده است و کسانی در طول تاریخ به دنبال فراگیر کردن آن بوده اند و براندازی این شرایط دشوار به نظر می رسد، مثلا تقی زاده پیشرفت را در غربی شدن از فرق سر تا ناخن پا می دانست، ضمن ارزیابی وضعیت تاریخی که ما در این خصوص داشتیم، برای تغییر این نگاه چه پیشنهادی دارید؟ اصولا اینکه مصرف را در رابطه ای خودکار با انتقال فرهنگی ببینیم، زیر سئوال است. به عبارت دیگر با چند مصداق می‌توانم موضوع را باز کنم. اینکه ما کتاب بخریم، یک مصرف فرهنگی است، یا اینکه به سینما برویم یا یک آلبوم موسیقی بخریم یا حتی در یک رشته دانشگاهی ثبت نام کنیم، اینکه به یک دوره موسیقی برویم و یا اینکه برای آموزش یک ساز ثبت نام کنیم و با...