پویا علاءالدینی، آمنه میرزایی چکیده تعداد کثیری از اتباع افغانستان، طی چند دهۀ اخیر، به سبب ناآرامی‌های سیاسی و متعاقباً وضعیت جنگی و دشواری‌های اقتصادی در کشور متبوعشان، در نواحی گوناگون ایران (با توجه به همسایگی و مشترکات زبانی، تاریخی، فرهنگی و مذهبی) اسکان یافته­اند. نقاط شهری و به‌ویژه پایتخت کشور در پیوند با اسکان و ادغام این مهاجران در ایران حائز اهمیت هستند. این مقاله به وضع مهاجران افغانستانی در زمینه­‌های اسکان، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حقوقی در محلۀ هرندی واقع در منطقۀ دوازده شهر تهران می‌پردازد. همچنین، رویکردهای جامعۀ میزبان نسبت به حضور افغانستانی‌ها در هرندی در کنار فعالیت نهادهای خدمات دهنده در محله و تأثیر آن‌ها بر شرایط زندگی مهاجران بررسی می‌شود. اطلاعات لازم طی پژوهش میدانی از طریق مشاهده، مصاحبه­‌های نیمه‌­ساختارمند، بحث‌های گروهی متمرکز با سازمان‌های مردم‌نهاد محله، گروه‌های مختلف مهاجران، ساکنان ایرانی و مسئولان محلی و دیگر ذینفعان و نیز بررسی اسناد مدیریت شهری گردآوری...

  هدف این مقاله تحلیل موقعیت بدن در عصر حاضر از دیدگاه انسان‌شناس پزشکی نانسی شپر هیوز است. به دنبال رشد سریع علم و فناوری از اواسط قرن بیستم و پس از آن، فرایند جهانی شدن و تحولات بنیادی در پزشکی مدرن تأثیرات شگرفی بر موقعیت انسان و بدن او نهادند و پیامدهایی چون دست‌کاری بدن به کمک فناوری‌های پیشرفته پزشکی، پزشکی شدن زندگی و جامعه، بیگانگی انسان از بدن خودش، نزول موقعیت بدن و اجزای آن و کالا شدگی‌اش در بازارهای ملی و جهانی همواره واکنش متفکرین در حوزه‌های مختلف به‌ ویژه انسان‌شناسی پزشکی را به همراه داشته که با مردم‌نگاری‌های کاربردی، سیاسی و انتقادی خود موضعی فعال نسبت به این وضعیت در پیش گرفته‌اند. این یک مطالعه اسنادی است که داده‌های خود را عمدتاً از آثار و آرای نانسی هیوز با تأکید بر موضوع کالا شدگی بدن در بازارهای جهانی به دست آورده و آن‌ها را مورد تحلیل...

مردم‌نگاری فرهنگ محلی در مواجهه با امر جهانی در شهر بانه کمال خالق‌ پناه، هیوا کریم‌ زاده چکیده هدف این مقاله مطالعه مردم‌نگارانه مواجهه فرهنگ محلی در شهر بانه با کالاهای جهانی است. به لحاظ نظری مقاله حاضر در چارچوب نظریه‌های فرهنگ مصرف مدعی است که مواجهه با امر جهانی را بایستی در ارتباط با هویت، بازار جهانی نئولیبرال و ایدئولوژی‌های جمعی فهمید. در پژوهش حاضر هم‌زمان با مشاهده مشارکتی با پانزده نفر مصاحبه انجام شد. نتیجه‌های حاکی از آن است که 1) فرهنگ‌های مصرف محلی بیشترین تأثیر را از ایدئولوژیهای بازار و سازوکارهای تبلیغاتی آن می‌پذیرد و نقش ویژگیهای ملی و دینی در برساخت معنا محدود به بازار است و بنابراین جهانی شدن و کالاهای جهانی فرهنگ مصرف استانداردی را خلق کرده‌اند که معانی مندرج در آن متمایز از فرهنگ محلی است، 2) مصرف محلی بدون فرهنگ مواجهه، چاره‌ای جز پذیرش منطق  بازار ندارد و 3) بازاری شدن و...

نویسندگان: محمد اسماعیل اسمعیلی جلودر، اشکان پوریان اولی، محمد مرتضایی چکیده باستان‌شناسی نظام صنعتی، شاخه¬ای از باستان‌شناسی است که علی‌رغم عدم پذیرش همه جانبه جامعه دانشگاهی به عنوان شاخه¬ای از باستان‌شناسی تا 20 سال گذشته، توانسته کمک-های ارزشمندی به مطالعه تاریخ جوامع صنعتی ارائه دهد. در اینجا سعی شده که نسبت به روش¬شناسی مطالعه میدانی بر وجه جامعه¬شناختی، فرهنگی و تحلیلی باستان‌شناسی نظام صنعتی تأکید بیشتری صورت گیرد. به همین منظور ابتدا تاریخچه¬ای از نظام صنعتی و تحلیل-های نظری مرتبط با آن بیان می‌شود. سپس تاریخچه¬ای از باستان‌شناسی صنعتی و روش-شناسی مطالعه در این حوزه ارائه می‌گردد. در ادامه سعی می‌شود که بر رهیافت¬های نظری این حوزه¬ی پژوهشی، پرداخته و در نهایت امکانات باستان‌شناسی صنعتی در ایران مورد مطالعه و تحلیل قرار گیرد. در این رویکرد بررسی کارخانه سیمان ری به‌صورت موردی نمونه عینی از این نوع پژوهش معرفی شده است. کلید واژگان: انقلاب صنعتی، ایران، باستان‌شناسی نظام صنعتی، جامعه...

    مهرداد جواهری پور   نویسنده در مقاله محله‌های فرودست شهری و حق به شهر: مورد پژوهی محله خاک سفید شهر تهران به بررسی تاثیر سیاست‌گذاری‌های شهری، بازار و قیمت زمین بر شکل‌گیری محله‌های فرودست شهری با تاکید بر محله خاک سفید تهران می‌پردازد. مقاله در ویژه‌نامه انسان‌شناسی شهر تهران؛ نشریه پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران به چاپ رسیده است.  چکیده هدف این مقاله بررسی شکل‌گیری و روند تحول محله خاک سفید به مثابه بازار غیررسمی زمین و مسکن و همچنین تحلیل حق به شهر در محله‌های فرودست شهری است. این بازارها یکی از منابع رایج تأمین مسکن و دسترسی به خدمات برای گروه‌های کم‌درآمد در بسیاری از نقاط شهری بزرگ کشورهای توسعه‌یابنده است و اکنون از آنها با عنوان محله‌های فرودست شهری نام برده می‌شود که تحت تأثیر توأمان شهری شدن فقر (فقر شهری) و سیاست‌های ناکارآمد توسعه شهری شکل می‌گیرند. ساخت‌یابی این محله‌ها ناشی از آنها کیفیت نازل واحدهای...

جبار رحمانی و یاسمن فرحزاد در مقاله سفره‌های نذری در تهران: عاملیت زنانه در جماعت آیینی به بررسی نسبت سفره‌های زنانه با ساختارهای اجتماعی مسلط و مقوله عاملیت زنانه در شهر تهران پرداخته‌اند. مقاله در ویژه‌نامه انسان‌شناسی شهر تهران؛ نشریه پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران به چاپ رسیده است.  چکیده مقاله سفره‌های نذری، گونه‌ای از آیین‌های اسلامی- ایرانی است که صرفاً در میان زنان و توسط آنها و عموماً در فضاهای خانگی و در برخی موارد خاص نیز در مسجد، حسینیه،‌ و امامزاده‌ها برگزار می‌شدند. سفره‌های نذری، بنا بر یک نذر توسط کسی که بانی نامیده می‌شود شروع و توسط جماعت آیینی اجرایی می‌شوند. آنچه اهمیت دارد مسئله محوری نسبت این سفره‌ها با ساختارهای اجتماعی مسلط و مقوله عاملیت زنانه است. برای پاسخ دادن به این مسئله، به روش مردم‌نگاری، برساخت اجتماعی گونه خاصی از آیین‌های زنانه به نام سفره نذری در تهران بررسی خواهد شد. پروبلماتیک اصلی این مقاله،‌ چگونگی تجلی...

اصغر ایزدی جیران در مقاله اعتیاد و زوال زندگی: انسان‌شناسی رنج برای لب خط تهران به بررسی تاثیر ساختارهای محروم‌کننده مانند فقر، اعتیاد و رنج بر روی ساکنان محله لب خط شهر تهران پرداخته استاین مقاله در ویژه‌نامه انسان‌شناسی شهر تهران؛ نشریه پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران به چاپ رسیده است.  چکیده مقاله هدف از این پژوهش آن است که بتوان که با توسل به انسان‌شناسی رنج زندگی‌های رنج‌مند، شکسته، کاهیده، خُردشده و له‌شده را با تکیه بر پرسه‌هایی در تجربه کار میدانی به نثری رنجمند بیاید. انسان‌شناسی رنج در باب اعتیاد حداقل باید چهار ویژگی داشته باشد: 1) ضد تقلیل به معتاد، 2) اولویت تجربه زیسته در زندگی شخص، 3) به نقد کشیدن ساختارهای اعتیادآور و 4) تعهد اخلاقی با رابطه‌ای شفقت‌آمیز نسبت به دیگری. محله لب خط تهران انباشتی است از انسان‌های بسیار با رنج‌های بسیار، دارای فضاهایی با اتمسفرهایی از اعتیاد، درگیری و تعفن. انسان‌های لب خطی، انسان‌هایی هستند...

سید حسن حسینی/ مارال لطیفی در مقاله زیست مجردانه در تهران مطالعه‌ای به روش نظریه‌ مبنایی به بررسی نحوه‌ هویت‌یابی، استراتژی‌های مختلف افراد و خانواده‌ها در مواجهه با مسائل زندگی مستقل، جریان‌های منتهی به آن و عوامل تأثیرگذار بر این اقدام پرداخته‌اند. مقاله در ویژه‌نامه انسان‌شناسی شهر تهران؛ نشریه پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران به چاپ رسیده است.  چکیده مقاله تصمیم افراد به زندگی مستقل از خانواده و عملی کردن آن، در سال‌های اخیر به یکی از فرایندهای برجسته و قابل اعتنا در شهرهای بزرگ ایران تبدیل شده است؛ طبق آمار غیررسمی اعلام‌شده از سوی مدیرکل فرهنگی سازمان ملی جوانان در شهریورماه سال 90، حدود 27 درصد جوانان در کلان‌شهرهای کشور زندگی مستقل از خانواده دارند، این نرخ در تهران به 30 درصد می‌رسد و این آمار در حال افزایش است. تحقیق منتهی به این مقاله به مطالعه‌ ابعاد گوناگون این سبک زندگی با استفاده از گراندد تئوری پرداخته و در پی...

ستار پروین و عبدالحسین کلانتری و علی‌رضا مرادی در مقاله مترو و زندگی روزمره (مطالعه موردی شهر تهران) به بررسی تاثیر کالبدی، زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی خطوط درون شهری مترو تهران مقاله در ویژه‌نامه انسان‌شناسی شهر تهران؛ نشریه پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران به چاپ رسیده است.  چکیده مقاله هدف اصلی حمل‌ونقل ایجاد امکان جابه‌جایی و دسترسی برای انسان‌ها و کالاهای ساخته‌شده توسط آنها و همچنین کالاهای مورد نیاز آنها است؛ حمل‌ونقل در جوامع امروزی بیش از اینکه یک مسئله فنی و مهندسی باشد، یک مسئله اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی محسوب می‌شود. مطالعه حاضر به بررسی زندگی روزمره شهروندان تهرانی در مترو به عنوان یک فضای اجتماعی می‌پردازد. روش تحقیق شامل روش اسنادی و روش‌شناسی مردم‌نگارانه و تأکید نظری بر رویکرد زندگی روزمره و تغییرات مترو در زندگی روزمره افراد استفاده‌کننده است. واقعیت احداث و ورود مترو به درون یک شهر، چیزی بیش از یک وسیله صرف حمل‌ونقل است که می‌تواند مزایای...

    مهرنوش حسن‌زاده و حسین سلطان‌زاده و منوچهر طبیبیان در مقاله تأثیر فناوری حمل‌ونقل شهری بر شکل و فعالیت در بافت‌های تاریخی با تأکید بر پیاده‌مداری (نمونه موردی: منطقه 12 شهرداری تهران) به به بررسی تحلیلی چگونگی تأثیر فناوری حمل‌ونقل شهری بر شکل و فعالیت بافت های تاریخی با تأکید بر گسترش پیاده‌مداری پرداخته‌اند. مقاله در ویژه‌نامه انسان‌شناسی شهر تهران؛ نشریه پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران به چاپ رسیده است.  چکیده مقاله احیا و بازآفرینی بافت‌های تاریخی سال‌ها است که به عنوان یک مسئله اساسی در حرفه‌های مرتبط مطرح است و نظریه‌های مختلفی بر مبنای شرایط و تجربه‌های گذشته وجود دارد. عدم شناخت و تحلیل صحیح از روابط میان عوامل مختلف، نبود اطلاعات دقیق، نداشتن درک مناسب از شرایط ویژه و چگونگی فرایند فرسودگی بافت‌های تاریخی را می‌توان از دلایل اصلی شکست بسیاری از طرح‌های مرمت شهری دانست؛ بنابراین نخستین و مهم¬ترین گام شناخت صحیح متغیرها و چگونگی تأثیر آنها بر...

ناصر فکوهی و علی‌رضا امیری در مقاله اوقات فراغت شهر تهران: همگرایی و واگرایی در فرایند پرسه‌زنی مطالعه موردی شهرک قدس (غرب) به بررسی مفهوم بدن‌مندی، فراغت و موقعیت‌مندی و چگونگی شکل‌گیری ضرب‌آهنگ‌های راه رفتن و اداهای بدن از خلال موقعیت‌ها و میان‌کنش‌های افراد در دو سطح بدن فردی و بدن اجتماعی در شهرک قدس (غرب) تهران پرداخته‌اند. این مقاله در ویژه‌نامه انسان‌شناسی شهر تهران؛ نشریه پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران به چاپ رسیده است.  چکیده مقاله در جوامع امروز اوقات فراغت به ‌عنوان یکی از مؤلفه‌های مهم سبک زندگی و بستری برای تعامل و جامعه‌پذیری کنشگران اجتماعی مورد توجه است. در این چشم‌انداز به فضاهای اجتماعی به‌ عنوان نمادهایی برای سرزنده بودن و مکان‌هایی برای هم‌جواری‌های لذت‌بخش شهروندان نگریسته می‌شود. پژوهش این مسئله را بر مبنای راه رفتن فراغتی در فضاهای عمومی شهر از منظر بدن‌مندی مورد بررسی قرار می‌دهد تا فهمی از چگونگی و سازوکارهای روابط فرهنگی و اجتماعی یک...

ستار پروین، عبدالحسین کلانتری و علی‌رضا مرادی در مقاله مترو و زندگی روزمره (مطالعه موردی شهر تهران) به بررسی تاثیرات زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی خطوط مترو درون شهری تهران پرداخته‌اند. این مقاله در ویژه‌نامه انسان‌شناسی شهر تهران؛ نشریه پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران به چاپ رسیده است.  چکیده مقاله هدف اصلی حمل‌ونقل ایجاد امکان جابه‌جایی و دسترسی برای انسان‌ها و کالاهای ساخته‌شده توسط آنها و همچنین کالاهای مورد نیاز آنها است؛ حمل‌ونقل در جوامع امروزی بیش از اینکه یک مسئله فنی و مهندسی باشد، یک مسئله اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی محسوب می‌شود. مطالعه حاضر به بررسی زندگی روزمره شهروندان تهرانی در مترو به عنوان یک فضای اجتماعی می‌پردازد. روش تحقیق شامل روش اسنادی و روش‌شناسی مردم‌نگارانه و تأکید نظری بر رویکرد زندگی روزمره و تغییرات مترو در زندگی روزمره افراد استفاده‌کننده است. واقعیت احداث و ورود مترو به درون یک شهر، چیزی بیش از یک وسیله صرف حمل‌ونقل است که می‌تواند مزایای زیست‌محیطی،...

   مریم ارمغان در مقاله معناسازی برای خانه؛ زندگی روزمره تهران در فیلم‌های سینمایی یه مطالعه خانه‌های بازنمایی‌شده در چهار فیلم سینمایی مربوط به تهران و فرآیند معناسازی برای خانه و مؤلفه‌های اصلی آن پرداخته است. این مقاله در ویژه‌نامه انسان‌شناسی شهر تهران؛ نشریه پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران به چاپ رسیده است.  چکیده مقاله معنا، مدلول و مضمون هر چیز است و تداعی‌ای که در پس آن برای ذهن ایجاد می‎شود. هدف پژوهش حاضر، یافتن معنای خانه و مؤلفه­های شکل‌دهنده آن در زندگی روزمره زیست‌کنندگان خانه است. مقاله حاضر سعی دارد بر همین مبنا و با مطالعه خانه‌های بازنمایی‌شده در چهار فیلم سینمایی مربوط به تهران که طی سال‌های 1391-1387 در شبکه سینمای خانگی توزیع شده‌اند، فرآیند معناسازی برای خانه و مؤلفه‌های اصلی آن را استخراج کند. به این منظور، فیلم‎های «سر به مهر»، «حوالی اتوبان»، «سعادت‌آباد» و «اینجا بدون من» انتخاب و با روش گراندد تئوری، مورد بررسی قرار گرفته‌اند....

 سید محسن حبیبی و مریم امیری در مقاله حق به شهر؛ شهر موجود و شهر مطلوب آنچه هست و آنچه باید باشد به بررسی پیشینه تاریخی و نمونه‌های کنونی مفهوم حق به شهر و ارتباط آن با شیوه‌های تولید فضا در شهرهای معاصر از جمله تهران پرداخته‌اند. این مقاله در ویژه‌نامه انسان‌شناسی شهر تهران؛ نشریه پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران به چاپ رسیده است. چکیده مقاله در سال‌های اخیر هم‌زمان با از دست رفتن کارایی ساختارهای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی شهر، بحران‌های شهری با مطالبات شهروندی رخ نشان می‌دهند و از «حق به شهر» سخن می‌رود. حق به شهر ابزار مفهومی مناسبی را برای نقد وضع موجود شهرها فراهم می‌آورد. موضوع حق به شهر هم موضوع شهر موجود است، شهری که هست و هم موضوع شهر مطلوب، شهری که باید باشد. مقاله خاستگاه فلسفی این مفهوم را از دیدگاه واضع آن، هانری لوفبور واکاوی می‌کند. او بر این باور است که...