محمّدحسین بحرینی در نشست مشهد، اقتصاد تجارت، اقتصاد زیارت مطرح کرد: مأموریت مشهد در جفرافیای سیاسی و فرهنگی کشور، تحول‌آفرینی است ششمین نشست گفتمان شهر با عنوان «مشهد؛ اقتصاد زیارت، اقتصاد تجارت» و در تاریخ سی‌ویکم تیرماه 1395 در سالن جلسات پژوهشکدة ثامن برگزار شد. غلامرضا مصباحی مقدم، اقتصاددان و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و محمّدحسین حسین‌زادة بحرینی، اقتصاددان و نمایندة مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی سخنرانان این نشست بودند. ایضاح مفهومی اصطلاح «اقتصاد زیارت» و نسبت آن با اقتصاد تجارت، بحث بر سر مأموریت راهبردی مشهد در نظام جمهوری اسلامی، بررسی وضعیت کنونی توسعة بافت شهری پیرامون حرم مطهر رضوی و ارائة راهکارهای خروج از بحران فعلی این بافت، محورهای اصلی مطرح‌شده در این نشست بود. تعریف مفهومی «اقتصاد زیارت» در پاسخ به پرسش و موضوع محوری جلسه، ابتدا باید اصطلاح «اقتصاد زیارت» را تعریف ‌کنیم. برخی معتقدند این دو واژه با یکدیگر همخوانی و سازگاری ندارد....

هفتمین نشست از سلسله نشست‌های گفتمان شهر پانزدهم با موضوع بلندمرتبه‌سازی، الزامات و بایسته‌ها در پانزدهم مهرماه 1395 در پژوهشکدة ثامن برگزار شد. مهمانان این نشست دکتر محمد سهیلی، عضو شورای شهر؛ مهندس حمید عرفانیان، مشاور معاون وزیر راه و شهرسازی؛ مهندس سهراب مشهودی، عضو جامعه مهندسین مشاور و دکتر اکبر دیسفانی، پژوهشگر حوزه برنامه‌ریزی شهری بودند که در قالب گفت‌وگویی ابعاد سیاست‌های بلندمرتبه‌سازی و تاثیر آن بر آینده مشهد را از دو منظر موافق و منتقد اجرای این سیاست‌ها بررسی کردند. سهراب مشهودی: بلندمرتبه سازی آری یا نه سؤالی مع‌الفارق است. زیرا رشد موجودات زمانی کامل می‌شود که در سه بعد رشد کند و شهرها نیز زمانی کامل می‌شوند که در بعد سوم رشد کرده باشند. بنابراین نمی‌شود گفت شهر ده میلیون نفری دوطبقه باقی بماند. اما سؤال این است که بلندمرتبه‌سازی در کجا و چگونه باید انجام شود. شاید اگر بگویم در نقاطی بیست‌وپنج‌هزار نفر در هکتار زندگی...

محمّدحسین بحرینی در نشست مشهد، اقتصاد تجارت، اقتصاد زیارت مطرح کرد: مأموریت مشهد در جفرافیای سیاسی و فرهنگی کشور، تحول‌آفرینی است ششمین نشست گفتمان شهر با عنوان «مشهد؛ اقتصاد زیارت، اقتصاد تجارت» و در تاریخ سی‌ویکم تیرماه 1395 در سالن جلسات پژوهشکدة ثامن برگزار شد. غلامرضا مصباحی مقدم، اقتصاددان و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و محمّدحسین حسین‌زادة بحرینی، اقتصاددان و نمایندة مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی سخنرانان این نشست بودند. ایضاح مفهومی اصطلاح «اقتصاد زیارت» و نسبت آن با اقتصاد تجارت، بحث بر سر مأموریت راهبردی مشهد در نظام جمهوری اسلامی، بررسی وضعیت کنونی توسعة بافت شهری پیرامون حرم مطهر رضوی و ارائة راهکارهای خروج از بحران فعلی این بافت، محورهای اصلی مطرح‌شده در این نشست بود. تعریف مفهومی «اقتصاد زیارت» در پاسخ به پرسش و موضوع محوری جلسه، ابتدا باید اصطلاح «اقتصاد زیارت» را تعریف ‌کنیم. برخی معتقدند این دو واژه با یکدیگر همخوانی و سازگاری ندارد....

از دلایل اصلی‌ بغرنج و بی‌هویت بودن بناهای دولتی، حجم فزایندة گردش سرمایه در مشهد است •    اساس نظام فنی اجرایی ما به بازنگری جدّی نیاز دارد. •    باید قبل از اجرای پروژه‌ها، اجازه بدهیم نهادهای مدنی و حرفه‌ای راجع به آنها گفت‌وگو و نقد و بررسی کنند. •    معماری ظرف و نشان‌دهندة آن چیزی است که در جامعه در حال اتفاق افتادن است •    مشاور‌های ما اساساً مشاورهای باطلی هستند. پنجمین نشست از سلسله نشست‌های گفتمان شهر با عنوان پایش هویت معماری؛ چالش بناهی دولتی با مروری بر تجربه مشهد و ساخت بنای شرکت گاز مشهد در پانزدهم اردیبهشت ماه به میزبانی پژوهشکده ثامن در تالار نور مشهد برگزار شد. این نشست با انگیزه ارزیابی انتقادیِ یک قرن تولید آثار معماری توسط دولت در مقام کارفرما و مقایسه و تحلیل دو راسته دولتی مشهد در دو دوره تاریخی برگزار شد. میهمانان حاضر در این نشست که در قالب پنل...

شهر محل تعامل و گفت‌وگو است، شهروندان، مطالبه‌گران كيفيت‌ زندگي هستند و مديران مي‌كوشند تضاد در لايه‌هاي گوناگون و پيچيدة شهر را تعادل بخشند. رويكرد فرهنگي و اجتماعي، گسترش فضاي مدني را در سطح توصيه مي‌كند و فشار اقتصادي، ساختار طبقاتي را. امروزه ضرورت‌هاي آب و هوایي، زيست‌محيطي و فني، همكف شهر را به چند سطح اجتماعي تبديل كرده است. موضوع فضاهای چندسطحی و زیرسطحی بسیار پیچیده است و این مقوله‌ حداقل از سال 1380 منجر به اقداماتی در شهر مقدس مشهد شده است که نمی‌توان آن را در نشستی یکی، دو ساعت خلاصه کرد. شهر مشهد با حدود سه میلیون نفر جمعیت و توسعة سریع به لحاظ جمعیتی، ویژگی‌های خاصی دارد. به نظر می‌رسد پیش از آنکه به موضوع فضاهای زیرسطحی بپردازیم، بهتر است ببینیم با چه شهری مواجه هستیم و حقیقت‌های این شهر زیارتی چیست؟ آیا به همین راحتی می‌توانیم از ایده‌ای متمایز که در سطح جهانی مطرح...

دکتر علی‌اصغر محکی به نظر من در بحث حاشیه‌نشینی، حاشیه‌نشین از حاشیه مهم‌تر است. در بحث حاشیة شهر، بیشتر رویکرد بر مهندسی و جغرافیایی تأکید می‌شود، اما اگر از موضع انسان حاشیه‌نشین، مشکلات آنان و خاستگاهی که باعث حاشیه‌نشینی آنها شده است، به این موضوع نگاه کنیم، موضوع بهتر تبیین می‌شود. برای انسان به عنوان موجودی اجتماعی شاید دردی بدتر از این نباشد که در میان جمع باشد، اما او را نبینند، صدایش را نشنوند و او را به حساب نیاورند. به نظر می‌آید جامعه به نوعی با فرد حاشیه‌نشین قهر کرده و او طرد شده است. این طرد شدن و به حاشیه رانده شدن، هم مشکلاتی برای خود فرد حاشیه‌نشین و هم مشکلاتی برای نظام اجتماعی او ایجاد می‌کند. طردشده‌ها چیزی برای از دست دادن ندارند، از این روی در هنجارشکنی و زیر پا گذاشتن حقوق دیگران جسورتر می‌شوند. شاید یکی از دلایل هنجارشکنی حاشیه‌نشین‌ها این باشد که مسیرهای...

محلة شهید هرندی تهران ظرفیت‌های کوچکی برای بهبود دارد که اگر روی آنها کار کنیم، می‌تواند بر سایر جوانب تأثیر بگذارد. مطالعات محلة هرندی نشان می‌دهد که مسائلی چون اعتیاد، سکنی‌گزینی شناور در خانه‌های گروهی، قربتی‌گری، روسپی‌گری، اوباش‌بازی، قماربازی، کودکان کار و... در این محله باعث اغتشاش شده و محله را به پناهگاهی برای و مجرمان و آسیب‌دیدگان تبدیل کرده است. این محله هشت‌هزار خانوار و سی‌هزار نفر جمعیت دارد که هجده درصد از خانوارهای آن به نحوی در کار تولید و توزیع مواد مخدر هستند و با عنوان «پلاک قرمز» شناسایی شده‌اند. در کنار روند روبه‌رشد جمعیت آسیب‌دیدگان و مجرمان در محله، احساس ناامیدی و استیصال نیز تشدید شده است و گسست اجتماعی میان گروه‌های قومی مختلف محله نیز به این احساس ناامیدی و استیصال دامن می‌زند. مشکل دیگر، بدبینی شدید مردم محله به هر نوع مداخلة بیرون از محله است. اما در کنار این ضعف‌ها، روزنه‌ها و مفرهایی...

دکتر عباس کاظمی-آذرماه 1394-مشهد-پژوهشکده ثامن در بحث دکتر خانیکی نکات مهمی مطرح شد که من نیز از همانجا شروع می‌کنم. مشهد فقط متعلق به مشهدی‌ها نیست؛ شهری است که هر ایرانی آن را دیده است و از آن خاطره دارد و اگر این ایرانی پژوهشگر و محقق اجتماعی باشد، دغدغه‌های فکری نیز دربارة این شهر پیدا می‌کند. یک ایرانی در فرایندی مستمر مشهد را می‌بیند، در حالی که شاید در سفر به شیراز و اصفهان این استمرار روی ندهد. از این روی، درک امروز من از مشهد، امام رضا و پیرامون آن کاملاً با درکی که در پنج سالگی از این محیط داشتم، در تضاد است. اکنون پول در شهر حرف اوّل را می‌زند. ساختمان‌های عظیم نشانة جابه‌جایی‌های عظیم مالی هستند؛ بزرگی حرم بیش از آنکه عظمت معنوی را القا کند، نشان می‌دهد پول‌های بسیاری در این مکان نهفته است. حتی قبرها که در لایه‌های زیرین حرم قرار دارند، منبع...

سخنران: دکتر هادی خانیکی به باور من گفتمان را نمی‌توان ساخت، بلکه گفتمان مفهومی است که خودش شکل می‌گیرد. از این روی واژة گفتمان‌سازی را درست نمی‌دانم. برای من سؤال است که این شعر ایرج میرزا در وصف خراسانی‌ها مدح است یا ذم: برادرجان خراسان است اینجا/ سخن گفتن نه آسان است اینجا خراسان مردمی باهوش دارد/ خراسانی دولب، دَه گوش دارد. اگر از افق‌های متفاوت اما همسوی من و دکتر کاظمی به این شعر نگاه کنید، هوش خراسانی، نوعی عقلانیت ابزاری است که می‌فهمد چرا نباید حرف بزند و بیشتر باید گوش کند. نه به این معنا که حرفی برای گفتن ندارد، بلکه به این دلیل که فضای مناسب و مطلوب گفت‌وگو، خصوصاً گفت‌وگوی انتقادی شکل نگرفته است. از همین زاویه، پیشنهاد می‌کنم که وجهی از گفت‌وگوهای دوستان در زمینة شناخت ویژگی‌های شهر مشهد با رویکرد «نگاه از درون» باشد؛ یعنی زیست‌هایی را که در گذشته در این شهر...

سومین نشست از سه‌گانة «دین و شهر» با عنوان «تأثیر تحول مناسک عزاداری بر هویت شهری» و با حضور دکتر جبار رحمانی، پژوهشگر حوزة مردم‌شناسی تشیّع و سرپرست گروه مطالعات فرهنگی پژوهشکدة مطالعات فرهنگی اجتماعی وزارت علوم، در تاریخ چهاردهم آبان‌ماه 94 در سالن شورای پژهشکدة ثامن برگزار شد. نقش عزاداری در حفظ و پویایی فرهنگ شیعه، خاستگاه و سیر تحول مناسک عزاداری، تأثیر مناسک عزاداری شیعی بر هویت شهری و آسیب‌های پیش روی این موضوع از مهم‌ترین محورهای مطرح‌شده در این نشست بودند. فرهنگ شیعی بدون عزاداری از بین می‌رود در این نشست دربارة مناسک عزاداری و هویت شهری سخن خواهم گفت. چه خوب و چه بد، از منظر جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی، فرهنگ شیعی بدون عزاداری از بین می‌رود. بر اساس مطالعاتی که داشتم متوجه شدم، هرگاه گروه‌های شیعه عزاداری‌ را کنار گذاشته‌اند، از بین رفته‌اند. تشیّع با عزداری هویت خودش را حفظ کرده است و اگر این عزداری...

توضیح عکس: مسجد شیخ لطف الله، اصفهان دومین نشست از سه‌گانة «دین و شهر» با عنوان «چرایی ضرورت توجه به دین در شهر» و با حضور سارا شریعتی، جامعه‌شناس دین و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در تاریخ بیست‌وسوم مهرماه 94 در سالن شورای پژهشکدة ثامن برگزار شد. نقش دین در تبدیل فضاهای شهری از مکانی برای گذر به مکانی برای زیستن، ضرورت برقراری گف‌وگو میان دو حوزة دین و هنر در شهر و ضرورت حفظ حافظه در کالبد شهری از مهم‌ترین محورهای بررسی‌شده در این نشست بود. نسبت مکان، حافظه و تاریخ شهر از طریق مفهوم «مکان» وارد حوزه‌هایی چون جامعه‌شناسی دین و جامعه‌شناسی هنر می‌شود. در جامعه‌شناسی با مفاهیم زیادی مثل مکان، لامکان، غیرمکان و ناکجا سروکار داریم. اگر در مطالعات اجتماعیِ شهر وجوه اتوپیک مکان را کنار بگذاریم، متفکرانی چون پیر نورا مفاهیمی چون «مکان‌های حافظه» را مطرح کردند. بحث مکانِ حافظه ناظر بر نسبت میان مکان،...

نخستین نشست از سه‌گانة «دین و شهر» با عنوان «مؤلفه‌های شهر پیشرفتة اسلامی» و با حضور پرفسور عبدالعزیز ساشادینا، اسلام‌شناس و استاد مطالعات مذهبی دانشگاه ویرجینیا در چهاردهم مهرماه 94 در سالن شورای پژهشکدة ثامن برگزار شد. رابطة دین و شهرسازی، نقش دینداری در ارتقای کیفیت شهروندی و پاسخ به نیازهای روانی انسان مدرن از مهم‌ترین موضوعات مطرح‌شده در این نشست بود. دغدغة مدرن شدن شهرهای سنتی تدریس واحدی در امریکا با عنوان «جنبه‌های معنوی هنرهای زیبای اسلامی و معماری اسلامی» سبب شده است که دربارة شهرهای اسلامی و شهرهای سنتی اسلامی و مسائلی که مدرنیته بر آنها تحمیل کرده است، به طور جدی مطالعه ‌کنم. دغدغة مدرن شدن شهرهای سنتی به نحوی که معنویت و موقعیت تاریخی‌ آنها از دست نرود، در تمام شهرهای مذهبی جهان وجود دارد. در سال 1988 همراه با صدوپنجاه نفر از پژوهشگران، تقریباً به مدت هشت هفته سفر کردیم تا آثار معنوی دنیا را...