دیمج؛ از عهد قجر تا رییس جمهور 28 روزه را روایت می‌کند؛خاستگاه سیاست و مذهب

«برادرشوهرم همکلاسی «شهید رجایی» بود. در دهه 1320 تا کلاس ششم دبستان باهم همین‌جا در مدرسه فرهنگ درس خواندند، منزل خود شهید رجایی هم چند کوچه بالاتر بود. در بن‌بست مسجد «دستغیب». خانه‌شان در یک گِرده‌جا بود، از هرکه بپرسید نشانتان می‌دهد. خانواده‌های «رجایی»، «فولادی»، دایی او و «جلالیان» از بزرگان محل، همه در همان کوچه می‌نشستند.» ورد زبان اهالی این است که یکی از بچه‌های این محله رییس‌جمهور دهه شصت بوده‌است، اما تنها رجایی از نامداران «دیمج» نیست، نامدارترین مجتهدان دوره قاجار هم که نواده‌شان رییس فعلی ‌سازمان انرژی اتمی است، از ساکنان قدیمی این محله هستند. پیرزن‌های محل با آب و تاب می‌گویند «اینجا بالای شهر بود»، از دوران اوج و شکوه این محله از تاریخ‌پژوهان کم نشنیده‌ام و از اهمیت محله در دوره مشروطه کم نخوانده‌ام؛ اما دیمجی که امروز با آن روبرو شدم، خانه‌های قدیمی رو به تخریب و ساختمان‌های بلندِ چندین واحده و پرجمعیت است؛ هرچند خیابان مولوی در این محله هنوز برای خودش برو و بیایی دارد، اما در دیمج امروز دیگر اثری از آن کاروانسراهای پر رونق، تیمچه‌ها، پاساژها، بازارچه‌ها و دفاتر بازرگانی و صادراتی‌نیست. به جای آن تا دلتان بخواهد پخش سیگار و فروش قلیان و ملزوماتش در این خیابان به چشم می‌خورد. چند نفر از مغازه‌دارها گوشه خیابان پیک‌نیکی متصل به یک کپسول گاز گذاشته‌اند، همانجا ذغال را داغ می‌کنند و قلیان‌را چاق و دورهم دود بیرون می‌دهند.
دهنه دیمج
محله دیمج با محلات «قُملاق»، «سرکوچه ریحان» و «قُی میدان» همسایه است.
«دهنه دیمج» یا «دَنه دِیمَه» کوچه باریک و بلندی است که خیابان مولوی را به کوچه تبریز وصل می‌کند. چندین کوچه از دهنه دیمج منشعب شده‌است. هرچند برخی اهالی از قدیمی‌های خانواده‌شان نقل می‌کنند که ابتدای این کوچه، به سمت خیابان تبریز، یکی از درب‌های این محله قرار داشته، اما تاریخ‌پژوهان در این مورد احتیاط می‌کنند و نظر قطعی نمی‌دهند. می‌گویند شاید هم نام‌گذاری آن به نام «دهنه» به این دلیل بود که این کوچه، گذری بوده که به مرکز اصلی تجاری این محل، یعنی خیابان مولوی می‌رسیده‌است.
به‌هرحال مستندات تاریخی نشان می‌دهد که دیمج محله‌ای زنده و پویا بوده که کشاورزی در آن رواج داشته و مدارس، کاروانسراها، آب‌انبارها، مساجد و... بسیاری در آن قرار داشته و یکی از محلات اصیل شهر قزوین بوده‌است.
به نوشته مینودر نامگذاری این محله به اسم دیمج هم بر اساس نوع کشت دیمی بوده که گویا برای کشاورزی محصولاتی مثل گندم و جو در این محله استفاده می‌شده‌است.

ادامه مطلب را در فایل پیوست ملاحظه فرمایید:

عکس‌ها: مهدی معتمد